Rok szkolny 2018/2019

 

 

 

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA
Z HISTORII – GIMNAZJUM.

 

Podstawa prawna do opracowania Przedmiotowego Systemu Oceniania:

1. Rozporządzenie MEN z dnia 7 września 2004r.

2. Statut Szkoły

3. Wewnątrzszkolne Zasady Oceniania

4. Podstawa programowa dla gimnazjum

 

Nauczanie historii odbywa się według programu:

klasa   III- HISTORIA Program nauczania w gimnazjum Adam Kowal, wydawnictwa NOWA ERA

Cele oceniania wewnątrzszkolnego

1. Informowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach w tym zakresie.

2. Pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju i motywowanie go do dalszej pracy.

3. Dostarczenie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.

4. Umożliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno-wychowawczej.

 

Przedmiotem oceny z historii jest:

1. Wiedza merytoryczna i gotowość do pamięciowej jej reprodukcji.

2. Rozumienie i umiejętność interpretacji faktów.

3. Praca ze źródłem historycznym, umiejętność pracy z materiałem kartograficznym, ikonograficznym, statystycznym, itp.

4. Formułowanie wypowiedzi ustnej.

5. Przygotowanie (odpowiedzi) pracy pisemnej (referat, rozprawka, itp.).

6. Aktywność ucznia na lekcjach ( za uzyskane 3 plusy uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą,  za następne trzy plusy uzyskuje ocenę celującą; za 3 minusy uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną) i w pracy pozalekcyjnej.

 

Obszary oceniania:

1. Wiadomości (objęte programem).

2. Umiejętności:

- lokalizacja czasowo-przestrzenna omawianych wydarzeń (znajomość mapy)

- uogólnianie, wartościowanie, porównywanie, wykrywanie analogii historycznych

- analiza tekstu źródłowego

- umiejętność dyskutowania

- stosowanie terminologii historycznej i jej rozumienie wykazywanie związków przyczynowo-skutkowych, przestrzennych, pomiędzy historią powszechną, ojczystą , regionalną

- wykazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami życia politycznego, gospodarczego, kulturowo-społecznego

- łączenie faktów i zjawisk historycznych historii Polski z historią powszechną

- analiza i ocena zjawisk i faktów historycznych

- porównywanie różnych koncepcji politycznych, religijnych i gospodarczych

- gromadzenie informacji przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii i różnorodnych źródeł

Kryteria oceniania

Prace uczniów oceniane są według następującej skali:

100% – ocena celująca

99% – 92% – ocena bardzo dobra

91% – 75% – ocena dobra

74% – 56% – ocena dostateczna

55% – 35 % – ocena dopuszczająca

34% – 0% – ocena niedostateczna.

Sposoby i formy oceniania

1. Sprawdziany pisemne. ( waga 3)

2. Kartkówki. ( waga 2)

3. Kartkówki sprawdzające znajomość dat i zagadnień powtarzanych z poprzednich klas (waga1)

4. Odpowiedzi ustne. ( waga 2)

5. Referaty. ( waga 1)

6. Dłuższe prace pisemne przygotowane w domu. ( waga 2)

7. Projekty, prace długoterminowe( waga 2 )

8. Projekt edukacyjny ( waga 0, wpływa na ocenę zachowania )

9. Prace domowe. Zadania dodatkowe ( gazetki, plansze, lektura, udział w konkursach) ( waga 1)

10. Analiza źródeł różnego typu. ( waga 1)

11. Znajomość mapy. ( waga 1)

12. Praca w grupie. ( waga 1)

13. Aktywność podczas lekcji, zajęć pozalekcyjnych i fakultetów (waga 1)

1. Diagnoza (nie podlega poprawie): 

·         wstępna (na początku klasy pierwszej – waga 0),

·         śródroczna (waga 1),

·         końcowa (waga 1),

 

 

 

Oceny są jawne.

Nauczyciel ma obowiązek przekazania informacji zwrotnej w formie ustnej lub pisemnej o tym co zrobił dobrze  i jak powinien się dalej uczyć.Nauczyciele mają obowiązek udostępnić uczniowi i jego rodzicom (opiekunom prawnym) sprawdzone i ocenione prace pisemne. Sprawdzone i ocenione prace są udostępniane na życzenie ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów). Uczeń ma obowiązek zwrócić udostępnioną pracę kontrolną (test, praca klasowa, sprawdzian, kartkówka)
w terminie ustalonym przez nauczyciela. Prace te są przechowywane w szkole przez nauczycieli przedmiotów przez cały rok szkolny.  Dokumentacji nie można kserować, fotografować.

Sprawdziany (Prace klasowe)

1. Nauczyciel zapowiada sprawdzian pisemny co najmniej 1 tydzień wcześniej i omówiony jest jego zakres oraz kryteria wymagań.

2. Praca klasowa obejmuje zwykle jeden dział programowy. Jeżeli dział jest obszerny uczniowie mogą pisać pracę klasową po zrealizowaniu znacznej jego części.

3. Pracę klasową poprzedza lekcja powtórzeniowa, utrwalająca poznane wiadomości i umiejętności.

4. Przy nieobecności usprawiedliwionej termin zaliczenia wynosi do 3 tygodni od daty pisania sprawdzianu przez klasę. Przy dłuższej absencji ucznia termin zaliczenia materiału uczeń uzgadnia z nauczycielem.

5. Przy nieobecności nieusprawiedliwionej może by rozliczony na następnej lekcji (formę oceny wybiera nauczyciel).

6. W uzasadnionych przypadkach uczeń ma możliwość poprawy oceny z prac klasowych w terminie do 3 tygodni od daty wystawienia oceny. Uczeń może przystąpić do poprawienia oceny tylko jeden raz (form sprawdzianu poprawkowego wybiera nauczyciel).

7. Sprawdziany nauczyciel sprawdza w terminie do 2 tygodni.

8. Sprawdzone prace pisemne są do względu dla ucznia i jego rodziców (opiekunów) u nauczyciela przedmiotu.

9. Stosuje się podział na grupy.

10. Formy sprawdzianów:

a. test dydaktyczny (pytania otwarte, zamknięte)

b. wypracowanie

c. analiza tekstu lub tekstów źródłowych

d. odpowiedzi na kilka pytań

e. ćwiczenia z map

f. analiza danych statystycznych

        Ocenie podlega:

1. Stopień opanowania materiału faktograficznego.

2. Dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych.

3. Stylistyczna poprawność wypowiedzi (przy wypracowaniu właściwa kompozycja).

4. Umiejętność selekcji wydarzeń historycznych.

5. Stopień rozumienia tematu (pytań ).

6. Znajomość chronologii, pojęć, postaci historycznych.

7. Określenie rodzaju źródła historycznego, umiejętność jego interpretacji.

8. Umiejętność porównywania, dostrzegania podobieństw i różnic w procesie dziejowym.

9. Odróżnianie fikcji od prawdy historycznej.

10. Orientacja na mapie.

 

Kartkówka

1. Nauczyciel ma prawo zrobić „kartkówkę ” (do 15 min.) z 3 ostatnich lekcji bez zapowiedzi.

2. Tą formą może się również posłużyć w celu sprawdzenia znajomości dat, pojęć, postaci historycznych, mapy, analizy danych statystycznych. W tym przypadku „kartkówka” musi by zapowiedziana.

 

Odpowiedź ustna

           W przypadku odpowiedzi ustnej ocenie podlega:

1. Zrozumienie tematu.

2. Zawartość merytoryczna.

3. Argumentacja.

4. Wyrażanie sądów.

5. Stosowanie terminologii historycznej.

6. Sposób prezentacji (samodzielność wypowiedzi, poprawność językowa, płynność , logiczne myślenie). Dodatkowe pytania naprowadzające wpływają na obniżenie oceny.

7. Umiejętność korzystania z mapy.

Nauczyciel pyta z 3 ostatnich lekcji lub z materiału powtórzeniowego do następnej lekcji.

 

Sposoby poprawiania prac pisemnych:

- ocena niedostateczna z pracy klasowej podlega obowiązkowej poprawie w terminie uzgodnionym z nauczycielem,

- uczeń ma możliwość poprawiania  ocen (wyższych niż niedostateczne) z prac pisemnych w ciągu 3 tygodni po oddaniu pracy w wyznaczonym wolnym czasie ucznia i nauczyciela,

- uczeń nieobecny na pracy klasowej lub kartkówce z powodu  nieobecności zobowiązany jest do napisania zaległych prac w terminie uzgodnionym z nauczycielem
( do 3 tygodni od daty pracy pisemnej), w przeciwnym razie 0 zamienia się na ocenę niedostateczną;  uczeń, który nie pisał sprawdzianu/kartkówki z przyczyny innej niż choroba pisze sprawdzian/kartkówkę na następnej lekcji lub w najbliższym terminie uzgodnionym z nauczycielem.

- gdy uczeń poprawi daną pracę pisemną w dzienniku lekcyjnym widnieją dwie oceny (połączone nawiasem); ocena, która została poprawiona zmienia swoją wagę na 1, zaś nowa ocena ma wagę zgodną z formą pracy pisemnej,

- uczeń, który celowo utrudniania prowadzenie lekcji oraz utrudniania uczenie się innym może stracić możliwość poprawiania oceny,

- pod koniec półrocza bądź roku szkolnego nie przewiduje się dodatkowych sprawdzianów zaliczeniowych,

- uczeń korzystający z niedozwolonych pomocy podczas pisemnego lub ustnego sprawdzaniu wiedzy otrzymuje ocenę niedostateczną bez możliwości jej poprawy. Nauczyciel powinien odnotować to w dzienniku w komentarzu do oceny i uwagach.

 

 Ustalanie przewidywanej rocznej i śródrocznej oceny klasyfikacyjnej

a. przy wystawianiu oceny śródrocznej (rocznej) nauczyciel uwzględnia postępy ucznia,

b. oceny śródroczne (roczne) z historii nie mają wpływu na ocenę klasyfikacyjną z zachowania i odwrotnie,

c. informacje o przewidywanych ocenach klasyfikacyjnych śródrocznych (rocznych) z historii przekazuje wychowawca klasy na zebraniu z rodzicami na 1 miesiąc przed radą klasyfikacyjną na podstawie zapisu w dzienniku,

d. informacja o przewidywanej śródrocznej (rocznej) ocenie niedostatecznej jest przekazywana w formie pisemnej rodzicom nie później niż na 1 miesiąc przed klasyfikacyjną radą pedagogiczną. Powiadomienia dokonuje wychowawca klasy na podstawie zapisu w dzienniku,

e. ocenę śródroczną (roczną) nauczyciel ustala stosując średnią ważoną najpóźniej na 3 dni przed posiedzeniem klasyfikacyjnym rady pedagogicznej i przekazuje informację o ocenie uczniowi,

f. jeśli w ciągu półrocza uczeń nie próbuje poprawić żadnej oceny cząstkowej traci prawo do poprawienia przewidywanej oceny śródrocznej (rocznej),

g. ocenę niedostateczna za pierwsze półrocze uczeń jest zobowiązany poprawić. Brak poprawy tej oceny niedostatecznej wiąże się z niedostateczną oceną roczną.

 

Uczeń dyslektyczny jest oceniany z uwzględnieniem zaleceń z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.

 

 Zasady klasyfikowania laureatów konkursów historycznych określa się następująco:

- laureaci przedmiotowych konkursów historycznych o zasięgu wojewódzkim oraz ogólnopolskim otrzymują z historii celującą roczną ocenę klasyfikacyjną.

 

 Formy informowania rodziców

1. Nauczyciel na początku każdego roku szkolnego nie później niż do końca

września informuje uczniów oraz rodziców o wymaganiach edukacyjnych,

sposobach sprawdzania osiągnięć i kryteriach uzyskiwania rocznej (śródrocznej)  oceny klasyfikacyjnej z przedmiotu.

Wymagania na poszczególne oceny są dostępne dla uczniów i rodziców na stronie internetowej szkoły.

2.  Informacje o wiedzy, postępach, umiejętnościach i zachowaniu ucznia na lekcji historii nauczyciel przekazuje rodzicom poprzez:

- zapisy w zeszycie przedmiotowym,

- konsultacje indywidualne z rodzicami,

- wiadomości przez dziennik elektroniczny,

- wychowawcę klasy, informując o poziomie wiedzy, umiejętnościach, o  postępach oraz uzdolnieniach,

 

 

 

 

 

	• opisuje wydarzenia 1768 roku.
39.    Sejm Wielki, Konstytucja  3 maja i drugi rozbiór	• wymienia reformy Sejmu Wielkiego; • przedstawia postacie: Hugo Kołłątaja, Ksawerego Branickiego, Ignacego Potockiego, Józefa Poniatowskiego, Tadeusza  Kościuszki, Stanisława Małachowskiego; • sytuuje  w czasie II rozbiór Rzeczypospolitej; • wyjaśnia pojęcia: Sejm Wielki, czarna procesja; • zna daty: 1788–1792, 1791 r., 1793 r., i przypo- rządkowuje  im odpowied- nie wydarzenia.	• wyjaśnia sytuację wewnętrzną i zewnętrzną w Rzeczypospolitej  przed Sejmem Wielkim; • wyjaśnia główne zmiany wprowadzone przez Konstytucję  3 maja; • wyjaśnia sytuację gospodarczą  i polityczną po II rozbiorze Rzeczypospolitej.	• wskazuje doniosłość uchwalenia  Konstytucji 3 maja dla przyszłych pokoleń; • przedstawia postacie: Kazimierza Nestora Sapiehy, Szymona i Józefa Kossakowskich, Seweryna Rzewuskiego; • ocenia przystąpienie króla Stanisława  Augusta Poniatowskiego do konfederacji  targowickiej.	• wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej  i ocenia jej następstwa.	• ocenia reformy Sejmu Wielkiego oraz Konstytucji  3 maja na tle dokonań  innych państw XVIII-wiecznych.
40.    Powstanie kościuszkowskie i utrata niepodległo-ści	• zna przyczyny, znaczenie i bohaterów powstania kościuszkowskiego: Bartosza Głowackiego, Tadeusza Kościuszkę, Jana Henryka Dąbrowskiego, Hugo Kołłątaja; • sytuuje  w czasie i przestrzeni powstanie kościuszkowskie; • wymienia następstwa powstania kościuszkow- skiego; • zna daty: 24 marca 1794 r., 4 kwietnia 1794 r., 24 października 1795 r., i przyporządko- wuje im odpowiednie wydarzenia.	• zna i stosuje  pojęcia: uniwersał, insurekcja, naczelnik. • sytuuje  w czasie III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie wynikające z niego zmiany terytorialne.	• objaśnia cele i następstwa insurekcji kościuszkowskiej; • sytuuje  w czasie i przestrzeni wszystkie rozbiory Rzeczypospolitej; • wskazuje wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku  Rzeczypospolitej.	• ocenia okres panowania Stanisława  Augusta Poniatowskiego.	• ocenia decyzję o wybuchu powstania kościuszkowskiego i szanse na jego powodzenie.

 

 

 

 

 

 

 

 

Uwagi dotyczące oceniania na każdym poziomie wymagań:

- aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu.

- uczeń jest zobowiązany doskonalić umiejętność analizy i interpretacji źródeł historycznych oraz powinien być oceniany ze stopnia opanowania tej umiejętności w sposób ustawiczny, zarówno w trakcie zajęć, jak i przy okazji prac domowych i sprawdzianów wiedzy.

 

 

Na podstawie opracowań wydawnictwa NowaEra

Piotra Kołakowskiego i Adam Kowala

mgr Małgorzata Potoczna –Galera

 

 

Wymagania na poszczególne oceny z historii dla klasy III gimnazjum
Temat lekcji	Wymagania  na ocenę dopuszczającą i dostateczną Uczeń:	Wymagania  na ocenę dobrą bardzo dobra, celującą Uczeń:
1. Oświecenie w Europie	• poprawnie posługuje się terminami: oświecenie, empiryzm, racjonalizm, deizm, ateizm, klasycyzm, encyklopedyści, wolnomularstwo, masoneria • przedstawia dokonania postaci: Izaaka Newtona, Karola Monteskiusza, Woltera, Jamesa Watta • właściwie określa ramy czasowe epoki oświecenia • wyjaśnia zastosowanie maszyny parowej • wymienia idee oświecenia i rozpoznaje ich wpływ na naukę, literaturę, filozofię, architekturę i sztukę • charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy sformułowaną przez Monteskiusza • omawia hasła równości społecznej głoszone przez Jeana–Jacques’a Rousseau	• przedstawia dokonania postaci: Karola Linneusza, Benjamina Franklina, Edmunda Cartwrighta, Johna Kaya, Johna Locke’a, Andersa Celsjusza, Denisa Diderota • wymienia najważniejsze wynalazki XVIII w. • omawia znaczenie odkryć epoki oświecenia • charakteryzuje styl rokoko • porównuje klasycyzm z innymi kierunkami artystycznymi
2. Nowe potęgi europejskie	• podaje rok ogłoszenia Prus królestwem –1701 r. • poprawnie posługuje się terminami: junkrzy, absolutyzm oświecony • wymienia najważniejsze reformy przeprowadzone w Rosji, Prusach i Austrii • wskazuje na mapie Rosję, Prusy i monarchię austriacką • ocenia znaczenie przeprowadzonych reform dla układu sił w Europie XVIII w.	• podaje lata wydarzeń: 1689 r. – początek samodzielnych rządów Piotra I, 1756–1763 – wojna siedmioletnia • omawia przyczyny i skutki reform przeprowadzonych w Rosji, Prusach i Austrii • charakteryzuje rozwój terytorialny Rosji, Prus i monarchii austriackiej • porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii
3. Rzeczpospolita za panowania Wettinów	• podaje lata wydarzeń: 1697 r. – koronacja Augusta II Mocnego, 1699 r. – pokój w Karłowicach, 1717 r. – Sejm Niemy, 1763 r. – śmierć Augusta III Sasa • poprawnie posługuje się terminami: wojna północna, Sejm Niemy • przedstawia dokonania postaci: Augusta II Mocnego, Augusta III Sasa, Stanisława Leszczyńskiego • wskazuje na mapie zasięg terytorialny Rzeczypospolitej za panowania Sasów	• podaje lata wydarzeń: 1704–1709 i 1733–1736 – panowanie Stanisława Leszczyńskiego, 1709 r. – bitwa pod Połtawą, 1721 r. – pokój w Nystad, 1736 r. – sejm pacyfikacyjny • poprawnie posługuje się terminami: konfederacja warszawska, konfederacja sandomierska, Order Orła Białego • wyjaśnia okoliczności elekcji Augusta II Mocnego • analizuje politykę wewnętrzną i zewnętrzną Wettinów
	• charakteryzuje skutki wojny północnej dla Polski • wymienia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich • wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.	• szczegółowo omawia znaczenie oraz skutki wojny północnej • opisuje przebieg wojny północnej • ocenia rządy Wettinów w Rzeczypospolitej • charakteryzuje przyczyny wzrostu nietolerancji religijnej w Polsce • wymienia pozytywne i negatywne następstwa unii polsko-saskiej
4. Ostatni król elekcyjny	• podaje lata wydarzeń: 1764 r. – koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego, 1772 r. – pierwszy rozbiór Polski • poprawnie posługuje się terminami: Familia, konfederacja barska, sejm rozbiorowy, Rada Nieustająca • przedstawia rolę postaci: Tadeusza Rejtana, Mikołaja Repnina • omawia okoliczności elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego • wskazuje na mapie zmiany terytorialne po pierwszym rozbiorze Polski • wymienia przyczyny i skutki pierwszego rozbioru	• podaje rok zawiązania konfederacji barskiej –1768 r. • poprawnie posługuje się terminami: konfederacja słucka, konfederacja toruńska, konfederacja radomska, prawa kardynalne, ryngraf, innowierca • przedstawia rolę postaci: Maurycego Beniowskiego, Kajetana Sołtyka, Józefa Andrzeja Załuskiego, Wacława Rzewuskiego, Józefa Pułaskiego, Michała Krasińskiego • omawia reformy sejmu konwokacyjnego
5. Oświecenie w Rzeczypospolitej	• podaje lata wydarzeń: 1765 r. – utworzenie Szkoły Rycerskiej, 1773 r. – powołanie Komisji Edukacji Narodowej • poprawnie posługuje się terminami: Collegium Nobilium, Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej, Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, oświecenie stanisławowskie • przedstawia dokonania postaci: Stanisława Konarskiego, Stanisława Leszczyńskiego, Ignacego Krasickiego, Stanisława Staszica, Hugona Kołłątaja, Bernarda Bellotta zwanego Canalettem, Dominika Merliniego• charakteryzuje projekty reform ustrojo­wych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego • dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich • wymienia okoliczności powstania, główne zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej • rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia • ocenia wkład Stanisława Augusta Poniatowskiego w rozwój polskiego oświecenia	• omawia reformy w szkolnictwie w Rzeczypospolitej w XVIII w. • wymienia przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu

 

6. Powstanie Stanów Zjednoczonych

• podaje daty wydarzeń: 4 lipca 1776 r. – ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki, 17 września 1787 r. – uchwalenie konstytucji Stanów Zjednoczonych • poprawnie posługuje się terminami: ustawa stemplowa, “bostońskie picie herbaty", Kongres Kontynentalny, stany • przedstawia dokonania postaci: Jerzego Waszyngtona, Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego • uzasadnia oświeceniowy charakter Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych • wymienia przytoczone w Deklaracji niezbywalne prawa przysługujące wszystkim obywatelom • wyjaśnia zasady funkcjonowania federacji • omawia przyczyny i skutki wojny o niepodległość USA • ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych

• podaje lata wydarzeń: 1777 r. – bitwa pod Saratogą, 1781 r. – bitwa pod Yorktown, 1783 r. – zawarcie pokoju w Paryżu • przedstawia dokonania postaci: Thomasa Jeffersona, Benjamina Franklina i Johna Adamsa • analizuje sytuację kolonii angielskich w Ameryce Północnej w XVIII w. • charakteryzuje przebieg wojny o niepodległość USA • ocenia zasługi Jerzego Waszyngtona dla uzyskania niepodległości Stanów Zjednoczonych • wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew wojny o niepodległość USA

 

7. Rewolucja francuska	• podaje lata wydarzeń: 1789 r. – wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej, 1791 r. – uchwalenie konstytucji francuskiej • poprawnie posługuje się terminami: Zgromadzenie Narodowe, Stany Generalne, Zgromadzenie Konstytucyjne, Konstytuanta, Deklaracja praw człowieka i obywatela, monarchia konstytucyjna • charakteryzuje problemy społeczne Francji przed wybuchem rewolucji francuskiej • wymienia główne przyczyny rewolucji • opisuje najważniejsze zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji praw człowieka i obywatela	• podaje daty wydarzeń: 14 lipca 1789 r. – zdobycie Bastylii, 21 stycznia 1793 r. – egzekucja Ludwika XVI • wymienia reformy przeprowadzone przez Konstytuantę • ocenia postawę króla Ludwika XVI
8. Republika francuska	• poprawnie posługuje się terminami: Konwent Narodowy, żyrondyści, jakobini, gilotyna, Trybunał Rewolucyjny, dyrektoriat • omawia rolę Maksymiliana Robespierre'a • wymienia i ocenia skutki Wielkiej Rewolucji Francuskiej • wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej	• podaje daty wydarzeń: 20 września 1792 r. – bitwa pod Valmy, 27 lipca 1794 r. (9 thermidora roku II) – przewrót thermidoriański • poprawnie posługuje się terminami: rojaliści, przewrót thermidoriański • przedstawia dokonania postaci: Jeana–Paula Marata, Georges’a Dantona, Jacques’a Pierre’a Brissota • charakteryzuje ugrupowania polityczne Konwentu Narodowego • omawia etapy rewolucji francuskiej • wskazuje na mapie tereny przyłączone do Francji w okresie republiki oraz obszary objęte działaniami kontrrewolucyjnymi
9. Sejm Wielki	• podaje lata wydarzeń: 1788–1792 – obrady Sejmu Wielkiego, 1791 r. – uchwalenie Konstytucji 3 maja, 1793 r. – drugi rozbiór Polski • poprawnie posługuje się terminami: Sejm Wielki, ustawa o sejmikach, ustawa o miastach królewskich, konfederacja targowicka, drugi rozbiór Polski • przedstawia dokonania postaci: Stanisława Małachowskiego, Stanisława Augusta Poniatowskiego, Hugona Kołłątaja • wymienia reformy Sejmu Wielkiego • omawia postanowienia Konstytucji 3 maja • wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa • wskazuje na mapie zmiany terytorialne po drugim rozbiorze Rzeczypospolitej	• przedstawia dokonania postaci: Jana Dekerta, księcia Józefa Poniatowskiego, Tadeusza Kościuszki • charakteryzuje stronnictwa Sejmu Wielkiego • ocenia znaczenie reform Sejmu Czteroletniego • określa przyczyny i skutki wojny z Rosją z 1792 r. • omawia rolę tradycji związanej z Orderem Virtuti Militari • wymienia najważniejsze bitwy wojny w obronie Konstytucji 3 maja: pod Dubienką i Zieleńcami • wskazuje na mapie Targowicę, Zieleńce i Dubienkę
10. Upadek Rzeczypospolitej	• podaje daty wydarzeń: 24 marca 1794 r. – wybuch powstania kościuszkowskiego, 1795 r. – trzeci rozbiór Rzeczypospolitej • poprawnie posługuje się terminami: naczelnik, insurekcja, Uniwersał połaniecki • przedstawia dokonania postaci: Tadeusza Kościuszki, Jana Kilińskiego i Jakuba Jasińskiego • wymienia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego • wskazuje na mapie zmiany terytorialne po trzecim rozbiorze • rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej	• przedstawia przebieg powstania kościuszkowskiego • wymienia przyczyny klęski insurekcji kościuszkowskiej • wyjaśnia rolę wydania przez Tadeusza Kościuszkę Uniwersału połanieckiego • omawia wpływ bitew pod Racławicami, Szczekocinami i Maciejowicami dla przebiegu powstania kościuszkowskiego • ocenia znaczenie wewnętrznych i zewnętrznych przyczyn upadku Rzeczypospolitej
14. Pierwsze konstytucje	• podaje daty wydarzeń: 1787 r. – uchwalenie konstytucji USA, 1791 r. – Konstytucja 3 maja, 3 września 1791 r. – konstytucja francuska • poprawnie posługuje się terminami: konstytucja, ustawa zasadnicza, monarchia konstytucyjna • przedstawia dokonania postaci: Karola Ludwika Monteskiusza, Benjamina Franklina • wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych • wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy • omawia postanowienia Konstytucji 3 maja • określa prawa, które gwarantowała obywatelom konstytucja francuska • analizuje podobieństwa i różnice między konstytucją amerykańską, francuską i Konstytucją 3 maja	• wymienia Hugona Kołłątaja i Scypiona Piatollego jako głównych autorów tekstu Konstytucji 3 maja • uzasadnia oświeceniowy charakter konstytucji amerykańskiej, francuskiej i Konstytucji 3 maja • ocenia znaczenie Konstytucji 3 maja dla dziejów Polski
15. Od konsulatu do cesarstwa	• podaje lata wydarzeń: 1799 r. – zamach 18 brumaire’a, 1804 r. – koronacja cesarska Napoleona Bonapartego, 1805 r. – bitwa pod Austerlitz, 1812 r. – wyprawa na Moskwę, 1813 r. – bitwa pod Lipskiem • poprawnie posługuje się terminami: zamach stanu, konsulat, pierwszy konsul, Kodeks Napoleona, departament, konkordat, blokada kontynentalna, hegemonia, Związek Reński • przedstawia dokonania Napoleona Bonapartego • opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych	• podaje lata wydarzeń: 1806 r. – bitwy pod Jeną i Auerstedt, 1807 r. – bitwy pod Iławą Pruską i Frydlandem • charakteryzuje sytuację międzynarodową Francji w epoce napoleońskiej • omawia zmiany, jakie zostały wprowadzone na mocy Kodeksu Napoleona • opisuje przebieg wojen napoleońskich do 1813 r. • wymienia skutki wyprawy Wielkiej Armii na Rosję • lokalizuje na mapie terytoria przyłączone do Francji przed 1812 r. • wskazuje na mapie trasę wyprawy Napoleona na Moskwę
16. Legiony i Księstwo Warszawskie	• podaje lata wydarzeń: 1797 r. – powstanie Legionów Polskich we Włoszech, 1807 r. – utworzenie Księstwa Warszawskiego, 1815 r. – likwidacja Księstwa Warszawskiego • przedstawia dokonania postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, księcia Józefa Poniatowskiego • wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego • opisuje ustrój i terytorium Księstwa Warszawskiego • ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona • wskazuje na mapie Księstwo Warszawskie, Raszyn	• poprawnie posługuje się terminami: Legia Naddunajska, dekret grudniowy • przedstawia dokonania postaci: Fryderyka Augusta I, Karola Kniaziewicza • omawia udział Polaków w bitwach na Półwyspie Iberyjskim • opisuje uzbrojenie armii Księstwa Warszawskiego
17. Kongres wiedeński	• podaje lata wydarzeń: 1814 r. – zwołanie kongresu w Wiedniu, 1815 r. – bitwa pod Waterloo • poprawnie posługuje się terminami: „tańczący kongres”, restauracja, równowaga europejska, legitymizm, Związek Niemiecki • przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego • wymienia decyzje kongresu w sprawie polskiej • wskazuje na mapie Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Rzeczpospolitą Krakowską	• podaje rok śmierci Napoleona Bonapartego – 1821 r. • poprawnie posługuje się terminami: 100 dni Napoleona, system Metternicha • przedstawia dokonania postaci: Aleksandra I, Fryderyka Wilhelma III, Roberta Stewarta Castlereagha, Klemensa von Metternicha, Charlesa Talleyranda • wskazuje na mapie Europy zmiany terytorialne wprowadzone w 1815 r. • ocenia, jakie konsekwencje dla Europy przyniosły postanowienia kongresu
18. Europa po kongresie wiedeńskim	Wymagania ponadprogramowe Uczeń: • podaje lata wydarzeń: 1815 r. – zawarcie Świętego Przymierza, 1825 r. – powstanie dekabrystów, 1830 r. – rewolucja lipcowa we Francji, 1821–1829 – powstanie greckie • poprawnie posługuje się terminami: Święte Przymierze, karbonariusze, dekabryści • wskazuje na mapie: imperium osmańskie, Grecję, Królestwo Niderlandów, Belgię, Francję, Rosję, Piemont, Królestwo Obojga Sycylii, Państwo Kościelne • wyjaśnia cel i skutki zawarcia Świętego Przymierza • wymienia przyczyny i skutki rewolucji i powstań, które wybuchły w Europie po kongresie wiedeńskim • opisuje przebieg wydarzeń w Rosji, Francji, Belgii, Grecji i we Włoszech
19. Rewolucja przemysłowa	• podaje lata wydarzeń: 1769 r. – opatentowanie maszyny parowej, 1837 r. – opatentowanie silnika elektrycznego • poprawnie posługuje się terminami: rewolucja agrarna, fabryka, rewolucja przemysłowa, industrializacja, urbanizacja, metropolia, kapitaliści, proletariat • przedstawia dokonania postaci: Roberta Fultona, George’a Stephensona, Michaela Faradaya • określa przyczyny i charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej • prezentuje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego • wymienia najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania	• ocenia znaczenie wynalazków rewolucji przemysłowej dla rozwoju cywilizacji • porównuje stopień rozwoju przemysłowego poszczególnych państw • wskazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione regiony Europy • opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych
20. Nowe ideologie	• podaje rok wydania „Manifestu komunistycznego” – 1848 r. • poprawnie posługuje się terminami: strajk, konserwatyzm, liberalizm, socjalizm utopijny, socjalizm naukowy, komunizm • przedstawia okoliczności powstania ruchu robotniczego • wyjaśnia główne założenia liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX w.	• przedstawia dokonania postaci: Alexisa de Tocqueville’a, Adama Smitha, Edmunda Burke’a, Giuseppe Mazziniego, Claude’a de Saint–Simona, Charles’a Fouriera, Roberta Owena, Karola Marksa, Fryderyka Engelsa • wyjaśnia założenia czartyzmu • wymienia skutki powstania nowych ideologii
121. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim	• podaje lata wydarzeń: 1815 r. – powstanie Królestwa Polskiego, 1816 r.– założenie Uniwersytetu Warszawskiego, 1828 r. – utworzenie Banku Polskiego • poprawnie posługuje się terminami: ziemie zabrane, Królestwo Kongresowe, Wielkie Księstwo Poznańskie, Wolne Miasto Kraków, Rada Stanu, Zagłębie Dąbrowskie, Zagłębie Staropolskie, uwłaszczenie, romantyzm • wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeńskim • charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego • ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie	• przedstawia dokonania postaci: księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, Józefa Zajączka, Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, Stanisława Kostki Potockiego, Stanisława Staszica, Tadeusza Czackiego • charakteryzuje i ocenia politykę zaborców wobec Polaków w latach 1815–1830
222. Powstanie listopadowe	• podaje daty wydarzeń: 29/30 listopada 1830 r.– noc listopadowa, 25 stycznia 1831 r. –detronizacja cara • przedstawia dokonania postaci: Waleriana Łukasińskiego, Wincentego i Bonawentury Niemojowskich, Piotra Wysockiego, Józefa Chłopickiego, Adama Czartoryskiego, Mikołaja I, Emilii Plater • wymienia przyczyny wybuchu powstania listopadowego • wskazuje na mapie miejsca walk i zasięg powstania listopadowego	• podaje daty wydarzeń: 25 lutego 1831 r. bitwa pod Grochowem, 26 maja 1831 r. bitwa pod Ostrołęką, 8 września 1831 r.– kapitulacja Warszawy • przedstawia dokonania postaci: Iwana Dybicza, Iwana Paskiewicza, Ignacego Prądzyńskiego, Macieja Rybińskiego, Jana Skrzyneckiego, Jana Krukowieckiego • przedstawia międzynarodowe tło wybuchu powstania listopadowego • omawia przyczyny klęski powstania listopadowego i ocenia jego znaczenie dla Polaków • charakteryzuje działalność Rządu Narodowego w okresie powstania listopadowego
323. Polacy po powstaniu listopadowym	• poprawnie posługuje się terminami: Statut organiczny, noc paskiewiczowska, rusyfikacja, Wielka Emigracja, Komitet Narodowy Polski, emisariusze • przedstawia dokonania postaci: Joachima Lelewela, Adama Jerzego Czartoryskiego, Tadeusza Krępowieckiego, Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza • wymienia bezpośrednie i długofalowe skutki powstania listopadowego • wskazuje na mapie państwa europejskie, do których udawali się Polacy po upadku powstania listopadowego • przedstawia początki pracy organicznej na ziemiach polskich, wymienia główne założenia oraz najwybitniejszych przedstawicieli tego nurtu	• przedstawia dokonania postaci: Seweryna Goszczyńskiego, Szymona Konarskiego, Karola Libelta, Walentego Stefańskiego, Henryka Kamieńskiego, Edwarda Dembowskiego, Piotra Ściegiennego, Dezyderego Chłapowskiego, Karola Marcinkowskiego, Hipolita Cegielskiego • charakteryzuje cele i działalność Hotelu Lambert, Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, Gromad Ludu Polskiego
424. Wiosna Ludów na ziemiach polskich	• podaje lata wydarzeń: 1846 r. – powstanie krakowskie, 1848 r. – wybuch Wiosny Ludów • poprawnie posługuje się terminami: serwituty, powstanie wielkopolskie, rabacja • przedstawia dokonania postaci: Edwarda Dembowskiego, JanaTyssowskiego, Ludwika Mierosławskiego • prezentuje przyczyny i skutki rabacji galicyjskiej • omawia działania podejmowane podczas Wiosny Ludów na ziemiach polskich • charakteryzuje poczynania zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej w okresie Wiosny Ludów • ocenia postawy Polaków w czasie Wiosny Ludów • wskazuje na mapie tereny objęte rabacją galicyjską i powstaniem wielkopolskim	• przedstawia dokonania postaci: Krzysztofa Mrongowiusza, Józefa Lompy, Franza von Stadiona • omawia wydarzenia Wiosny Ludów na ziemiach polskich na tle wydarzeń europejskich • wyjaśnia znaczenie rozwoju ukraińskiego ruchu narodowego w Galicji • ocenia znaczenie działalności Polaków dla wydarzeń Wiosny Ludów w Europie • wymienia przyczyny wybuchu oraz omawia przebieg powstań krakowskiego i wielkopolskiego • porównuje cele i znaczenie powstania krakowskiego i powstania wielkopolskiego
27. Zjednoczenie Niemiec	• podaje lata wydarzeń: 1864 r. – wojna Austrii i Prus z Danią, 1867 r. – utworzenie Związku Północnoniemieckiego, 1871 r. – powstanie cesarstwa niemieckiego (II Rzeszy Niemieckiej) • przedstawia dokonania postaci: Ottona von Bismarcka, Wilhelma I Hohenzollerna • omawia koncepcje zjednoczenia Niemiec • charakteryzuje politykę Prus, zmierzającą do zjednoczenia • dostrzega podobieństwa i różnice w procesie zjednoczenia Włoch i Niemiec	• wymienia przyczyny i skutki wojny prusko-francuskiej w latach 1870–1871 • omawia przebieg wydarzeń związanych z Komuną Paryską • charakteryzuje rolę Jarosława Dąbrowskiego w wydarzeniach rewolucyjnych w Paryżu • porównuje metody polityczne stosowane przez Bismarcka z postawą Cavoura i Garibaldiego w okresie jednoczenia Włoch • wskazuje na mapie obszar Związku Północnoniemieckiego oraz cesarstwa niemieckiego
28. Stany Zjednoczone w XIX wieku	• podaje lata wydarzeń: 1861–1865– wojna secesyjna w USA, 1863 r. – zniesienie niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych • poprawnie posługuje się terminami: Północ, Południe, secesja, demokraci, republikanie • przedstawia dokonania postaci: Abrahama Lincolna, Jeffersona Daviesa, Roberta Lee • opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych	• omawia rozwój terytorialny Stanów Zjednoczonych w XIX w. • przedstawia przebieg wojny secesyjnej w USA • ocenia znaczenie zniesienia niewolnictwa w Stanach Zjednoczonych • wskazuje na mapie miejsca przełomowych bitew wojny secesyjnej • charakteryzuje zjawisko emigracji do USA
29. Ekspansja kolonialna	• poprawnie posługuje się terminami: kolonializm, protektorat, dominium • wskazuje na mapie największe mocarstwa i ich kolonie • wyjaśnia przyczyny ekspansji kolonialnej • wymienia kierunki oraz określa zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w. • ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz z punktu widzenia kolonizowanych społeczności	• omawia przyczyny, przebieg i skutki najważniejszych konfliktów kolonialnych w XIX w. • ocenia politykę mocarstw kolonialnych wobec podbitych ludów i państw na przykładzie Wielkiej Brytanii • wymienia postanowienia konferencji berlińskiej z1885r.
30. Wiek wynalazków	• podaje lata wydarzeń: 1859 r. – ogłoszenie teorii ewolucji Karola Darwina, 1886 r. – odkrycie fal radiowych, 1903 r. – pierwszy lot samolotem • charakteryzuje dokonania postaci: Karola Darwina, Dmitrija Mendelejewa, Pierre’a Curie i Marii Skłodowskiej-Curie, Ludwika Pasteura, Wilhelma Roentgena, Grahama Bella, Thomasa Alvy Edisona • wymienia najważniejsze odkrycia i wynalazki drugiej połowy XIX w. oraz początku XX w. • omawia znaczenie rozpowszechnienia nowych środków transportu • określa skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalnego • wskazuje na mapie Kanał Sueski i Kanał Panamski	• wyjaśnia, jakie czynniki miały wpływ na spadek liczby zachorowań i śmiertelności w XIX w. • ocenia znaczenie budowy Kanału Sueskiego i Kanału Panamskiego dla rozwoju komunikacji • wymienia możliwości wykorzystania wynalazków XIX w. w różnych dziedzinach życia oraz wskazuje pozytywne i negatywne zastosowania tych odkryć
31. W stronę demokracji	• podaje lata wydarzeń: 1848 r. – wprowadzenie powszechnego prawa wyborczego we Francji, 1869 r. – nadanie po raz pierwszy prawa wyborczego kobietom, 1891 r. – ogłoszenie encykliki „Rerum novarum” • poprawnie posługuje się terminami: społeczeństwo industrialne, I Międzynarodówka, II Międzynarodówka, anarchizm, socjaldemokracja, nacjonalizm, chadecja, solidaryzm społeczny, emancypacja, sufrażystki • przedstawia dokonania postaci: Włodzimierza Lenina, Eduarda Bernsteina, Leona XIII • charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego	• ocenia znaczenie rozwoju ruchu robotniczego w XIX w. • przedstawia koncepcje ideologów anarchizmu • opisuje założenia syjonizmu • omawia działalność ruchów emancypacyjnych • charakteryzuje przebieg procesu demokratyzacji życia politycznego
32. Kultura przełomu XIX i XX wieku	• podaje lata wydarzeń: 1874 r. – pierwsza wystawa impresjonistów, 1896 r. – pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie • poprawnie posługuje się terminami: realizm, naturalizm, impresjonizm, historyzm, secesja, kultura masowa • przedstawia dokonania postaci: Claude’a Moneta, Pierre’a de Coubertina • omawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe	• wymienia twórców kultury przełomu XIX i XX w. i przedstawia ich najważniejsze dzieła • ocenia znaczenie kina dla rozwoju kultury masowej • omawia rolę organizacji nowożytnych igrzysk olimpijskich w rozwoju kultury masowej i przemian obyczajowych
35. Powstanie styczniowe   36Tajemnice sprzed wieków – Jak oficer carski został dyktatorem powstania?	• podaje daty wydarzeń: 22 stycznia 1863 r. – wybuch powstania styczniowego, 2 marca 1864 r. – dekret o uwłaszczeniu • poprawnie posługuje się terminami: Czerwoni, Biali, branka, partie, uwłaszczenie • przedstawia dokonania postaci: Jarosława Dąbrowskiego, Aleksandra Wielopolskiego, Romualda Traugutta • omawia przyczyny oraz przebieg powstania styczniowego • wskazuje na mapie zasięg powstania styczniowego	• charakteryzuje okres odwilży posewastopolskiej • ocenia wpływ manifestacji patriotycznych z lat 1860–1861 na wybuch powstania styczniowego • charakteryzuje działalność Tymczasowego Rządu Narodowego • podaje datę ostatecznego upadku powstania styczniowego – grudzień 1864 r., klęska oddziału księdza Stanisława Brzóski • określa znaczenie dekretu o uwłaszczeniu dla klęski powstania • charakteryzuje postać Romualda Traugutta • omawia metody postępowania Rosjan w stosunku do przywódców polskiego powstania narodowego • ocenia działalność Romualda Traugutta
37. Polacy po powstaniu styczniowym	• podaje lata wydarzeń: 1894 r. – utworzenie Hakaty, 1901 r. – strajk we Wrześni • poprawnie posługuje się terminami: rusyfikacja, Kraj Przywiślański, germanizacja, kulturkampf, rugi pruskie, stańczycy, trójlojalizm • przedstawia dokonania postaci: Michała Drzymały, Hipolita Cegielskiego • rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstania styczniowego • opisuje metody rusyfikacji oraz germanizacji • charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców • porównuje możliwości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego w trzech zaborach w drugiej połowie XIX w.	• porównuje rozwój gospodarczy w trzech zaborach • na przykładzie obrazu Jana Matejki „Stańczyk” charakteryzuje idee konserwatystów krakowskich • ocenia politykę zaborców w poszczególnych zaborach wobec rozwoju kultury polskiej • wyjaśnia przyczyny zacofania gospodarczego w zaborze austriackim
38. Partie polityczne na ziemiach polskich	• podaje lata wydarzeń: 1892 r. – powstanie PPS, 1893 r. – powołanie Ligi Narodowej, 1895 r. – utworzenie Stronnictwa Ludowego, 1905 r. – rewolucja w Rosji i na ziemiach polskich • przedstawia dokonania postaci: Ludwika Waryńskiego, Józefa Piłsudskiego, Ignacego Daszyńskiego, Romana Dmowskiego, Wincentego Witosa • wymienia partie ruchu socjalistycznego, narodowej demokracji, ruchu ludowego	• opisuje rozwój ruchu spółdzielczego na ziemiach polskich • przedstawia dokonania postaci: Stanisława Wojciechowskiego, Bolesława Limanowskiego, Róży Luksemburg, Juliana Marchlewskiego • omawia przyczyny oraz przebieg rewolucji 1905–1907 w Królestwie Polskim • wskazuje na mapie ośrodki wystąpień robotniczych w okresie rewolucji 1905–1907 • przedstawia skutki rewolucji z lat 1905–1907 na ziemiach polskich
39. Kultura polska bez państwa polskiego	• podaje datę przyznania literackiej Nagrody Nobla dla Henryka Sienkiewicza – 1905 r. • poprawnie posługuje się terminami: pozytywizm, szkoła krakowska i warszawska, modernizm, Młoda Polska • porównuje warunki rozwoju kultury narodowej Polaków w trzech zaborach	• charakteryzuje rozwój pozytywizmu na ziemiach polskich • wymienia polskich przedstawicieli pozytywizmu i podaje przykłady ich twórczości • charakteryzuje sztukę Młodej Polski – jej reprezentantów i główne dzieła • wyjaśnia rolę historii w kształtowaniu polskiej kultury narodowej
42. Przyczyny wybuchu I wojny światowej	• podaje lata wydarzeń: 1882 r. – powsta­nie trójprzymierza, 1904 r. –wybuch wojny japońsko-rosyjskiej, 1907 r. – powstanie trójporozumienia • poprawnie posługuje się terminami: panslawizm, trójprzymierze, państwa centralne, entente cordiale, ententa, trójporozumienie, kocioł bałkański • wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i XX w. oraz lokalizuje je na mapie	• charakteryzuje politykę głównych mocarstw światowych przed wybuchem I wojny światowej • ocenia znaczenie wyścigu zbrojeń dla wybuchu konfliktu światowego • opisuje przyczyny, przebieg i skutki wojny japońsko-rosyjskiej i wojen bałkańskich
43. Wielka wojna	• podaje daty wydarzeń: 28 czerwca 1914 r. — zamach w Sarajewie, 1916 r. – bitwa pod Verdun, 11 listopada 1918 r. – kapitulacja Niemiec • poprawnie posługuje się terminami: wojna pozycyjna, gazy bojowe • charakteryzuje specyfikę działań wojennych ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków technicznych • omawia najważniejsze bitwy lądowe stoczone podczas I wojny światowej • wymienia państwa walczące w wielkiej wojnie po stronie państw centralnych i po stronie ententy	• charakteryzuje zmiany w umundurowaniu wojska w I wojnie światowej • porównuje działania na froncie zachodnim z walkami na froncie wschodnim • wymienia znaczenie użycia nowych środków technicznych w walkach w czasie I wojny światowej • wskazuje na mapie linię frontu na wschodzie i zachodzie pod koniec 1914 r. oraz w momencie zawieszenia broni
44. Zakończenie I wojny światowej	• podaje daty wydarzeń: 11 listopada 1918 r. – zakończenie I wojny światowej, 28 czerwca 1919 r. – podpisanie traktatu wersalskiego • omawia znaczenie zawieszenia broni na froncie wschodnim, spowodowanego rewolucją w Rosji • przedstawia rolę tzw. traktatu brzeskiego dla przebiegu I wojny światowej • wymienia skutki I wojny światowej	• charakteryzuje walki na Bałkanach w I wojnie światowej • wskazuje na mapie kolonie niemieckie opanowane przez wojska ententy w 1914 r. • wymienia najważniejsze bitwy morskie stoczone podczas I wojny światowej • przedstawia postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie Niemiec
45. Rewolucje w Rosji	• podaje daty wydarzeń: 15 marca 1917 r. – abdykacja cara Mikołaja II, listopad 1917 r. – przewrót bolszewicki, 1922 r. – utworzenie ZSRR • poprawnie posługuje się terminami: dwuwładza, bolszewicy, tezy kwietniowe • przedstawia rolę postaci: Mikołaja II, Włodzimierza Lenina • wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r. • omawia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji • opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy • charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji	• podaje daty wydarzeń: styczeń 1918 – rozwiązanie Zgromadzenia Konstytucyjnego w Rosji, lipiec 1918 – utworzenie RFSRR • poprawnie posługuje się terminami: eserowcy, mienszewicy, kadeci, Armia Czerwona, Biali • przedstawia rolę postaci: Aleksandra Kiereńskiego, lwa Trockiego, Feliksa Dzierżyńskiego • charakteryzuje działalność Rządu Tymczasowego, kierowanego przez Aleksandra Kiereńskiego • wyjaśnia rolę Niemiec we wzmocnieniu ugrupowania bolszewików w Rosji • omawia losy rodziny carskiej po przewrocie bolszewickim
46. Polacy w walce o niepodległość	• podaje lata wydarzeń: 1908 r. – powołanie Związku Walki Czynnej, 1914 r. – utworzenie Legionów Polskich, 1917 r. – powstanie Błękitnej Armii we Francji • przedstawia dokonania postaci: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego • poprawnie posługuje się terminami: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka, Kompania Kadrowa, kryzys przysięgowy • charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy utworzenia armii polskiej • opisuje poglądy zwolenników różnych polskich orientacji politycznych • ocenia wysiłek zbrojny Polaków	• wskazuje na mapie rejony walk Legionów Polskich • przedstawia dokonania postaci: Józefa Hallera, Józefa Dowbora-Muśnickiego • wyjaśnia znaczenie uznania przez Francję i Wielką Brytanię Komitetu Narodowego Polskiego za reprezentację narodu polskiego • omawia cele i działalność Związku Walki Czynnej, Związku Strzeleckiego, Towarzystwa „Strzelec”, Polskich Drużyn Strzeleckich, Drużyn Podhalańskich, Drużyn Bartoszowych, Naczelnego Komitetu Narodowego, Polskiej Organizacji Wojskowej
47- 48. Sprawa polska w czasie I wojny światowej	• podaje daty wydarzeń: 5 listopada 1916 r. –manifest dwóch cesarzy, 8 stycznia 1918 r. –orędzie prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona, 28 czerwca 1919 r. – traktat wersalski • poprawnie posługuje się terminami: Tymczasowa Rada Stanu, Rada Regencyjna, Akt 5 listopada • przedstawia dokonania postaci: Ignacego Paderewskiego, Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego • charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej	• przedstawia stosunek państw ententy do sprawy polskiej • wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej • wskazuje na przełomowe znaczenie dla sprawy polskiej orędzia prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona • wymienia postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie polskiej

 

Uwagi dotyczące oceniania na każdym poziomie wymagań:

- aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu.

- uczeń jest zobowiązany doskonalić umiejętność analizy i interpretacji źródeł historycznych oraz powinien być oceniany ze stopnia opanowania tej umiejętności w sposób ustawiczny, zarówno w trakcie zajęć, jak i przy okazji prac domowych i sprawdzianów wiedzy.

 

 Opracowała Małgorzata Potoczna-Galera na podstawie opracowań wydawnictwa NowaEra

 

  Dostosowanie wymagań edukacyjnych z historii

Dostosowanie wymagań

• dotyczy głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie rzadziej treści nauczania,
• nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną,
• nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych
• nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego,

W stosunku do wszystkich uczniów posiadających dysfunkcje zastosowane zostaną zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów.

 

1. Uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna

W przypadku tych dzieci konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań.

Ogólne wymagania co do formy:

• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności,

• pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie,

• podawanie poleceń w prostszej formie,

• unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć,

• częste odwoływanie się do konkretu, przykładu,

• unikanie pytań problemowych, przekrojowych,

• wolniejsze tempo pracy,

• szerokie stosowanie zasady poglądowości,

• odrębne instruowanie dzieci,

• zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• częste odwoływanie się do konkretu

• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopni trudności (pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej),

• podawanie poleceń w prostszej formie (dzielenie złożonych treści na proste, bardziej zrozumiałe części),

• wydłużanie czasu na wykonanie zadania,

• podchodzenie do dziecka w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy, wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania,

• zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać,

• potrzeba większej ilości czasu i powtórzeń dla przyswojenia danej partii materiału,

• stosuje się obniżone kryterium oceniania na każdą ocenę.

 

2. Uczniowie słabo widzący

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• właściwe umiejscowienie dziecka w klasie (zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się w pobliżu okna, zapewniające właściwe oświetlenie i widoczność),

• udostępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji powiększonej,

• zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową (wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań),

• częste zadawanie pytania - „co widzisz?” w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych.

 

3. Uczniowie słabo słyszący

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce dla dziecka w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela (od 0,5 do 1.5m), którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Należy też, umożliwić dziecku odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi,

• nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy, to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z jego ust,

• należy mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji,

• trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, to utrudnia dziecku rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów, powoduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat,

• nauczyciel winien upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa. Można też wskazać jak to polecenie wykonuje jego kolega siedzący w ławce,

• dziecko z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela - co wymaga obserwacji jego twarzy - jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Często więc nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie,

• dziecko niedosłyszące powinno siedzieć w ławce ze zdolnym uczniem, zrównoważonym emocjonalnie, który chętnie dodatkowo będzie pomagał mu np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp.

• w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp. ),

• można poprosić innych uczniów w klasie, aby robili notatki z kopią i udostępniali je koledze,

• konieczne jest aktywizowanie dziecka do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, podtrzymywanie jego odpowiedzi przez dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy,

• nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać pytania – ale nie dlatego, aby oceniać jego wypowiedzi, ale by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu,

• przy ocenie prac pisemnych dziecka nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu,

• uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga to od niego znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność ).

 

4. Uczniowie o specyficznych trudnościach w uczeniu się

1. Dyskalkulia

Oceniamy przede wszystkim tok rozumowania. Należy uwzględnić skłonność ucznia do przestawiania kolejności cyfr w liczbie i przez to błędnego zapisu dat. Dostosowanie wymagań będzie, więc dotyczyło tylko formy sprawdzenia wiedzy poprzez koncentrację na prześledzeniu toku rozumowania w danym zadaniu i jeśli jest on poprawny - wystawienie uczniowi oceny pozytywnej.

2. Dysgrafia

Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np., jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami.

3. Dysortografia

Dostosowanie wymagań dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu. Podczas oceny prac pisemnych nie uwzględnia się poprawności ortograficznej.

4. Dysleksja

Widząc trudności dziecka nauczyciel może odpytać go na osobności, a nie przy całej klasie. Ucznia nie należy ponaglać, krytykować ani zawstydzać. Dysleksja nie daje możliwości obniżenia wymagań jakościowych. Są to, bowiem uczniowie, z co najmniej przeciętną sprawnością intelektualną, którzy zechcą w przyszłości zdawać maturę.

Możliwe zasady postępowania z uczniem z dysleksją rozwojową:

(indywidualizacja w zależności od posiadanej dysfunkcji oraz opinii PPP)

• unikać głośnego odpytywania z czytania przy całej klasie,

• kontrolować stopień zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów,

• ograniczać teksty do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku;

• pisemne sprawdziany powinny ograniczać się do sprawdzanych wiadomości, wskazane jest aby na sprawdzianie pojawiły się również zadania testowe – pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania,

• wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadomości powinno odbywać się często i dotyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierowane do ucznia powinny być precyzyjne,

• podczas wykonywania ścisłych operacji wymagających wielokrotnych przekształceń, należy umożliwić dziecku ustne skomentowanie wykonywanych działań. W ocenie pracy ucznia wskazanie jest uwzględnienie poprawności toku rozumowania, a nie tylko prawidłowości wyniku końcowego.

• w przypadku prac pisemnych, zwracana będzie uwaga na graficzne rozplanowanie sprawdzianów. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych pomyłek przy przepisywaniu zadań na inną stronę np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symboli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją,

• unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowaniu się, a także opanowanie zapięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź,

• dobrze jest posadzić dziecko blisko nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jego koncentracja uwagi, ograniczeniu ulegnie ilość bodźców rozpraszających, wzrośnie bezpośrednia kontrola nauczyciela, bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć ilość błędów przy przepisywaniu,

• podczas oceny prac pisemnych nie uwzględniać poprawności ortograficznej,

• w przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (wypracowań, referatów). Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną,

• przekazywać uczniom spostrzeżenia na temat ich pracy. Zauważać zrobione postępy,

• zezwolić na pisanie ołówkiem, aby uczeń mógł łatwiej poprawiać błędy.

 

Możliwe sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

(indywidualizacja w zależności od posiadanej dysfunkcji oraz opinii PPP)

• naukę pojęć, dat, rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać,

• nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, można uprzedzić ucznia, że będzie pytany,

• w trakcie rozwiązywania zadań  sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść polecenia i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wskazówek,

• w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązanie zadań lub ograniczyć ilość zadań (dotyczy uczniów tylko z takim zaleceniem PPP),

• uwzględniać trudności związane z przestawianiem cyfr,

• materiał sprawiający trudność dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze porcje,

• oceniać tok rozumowania.

 

 5.  Uczniowie z ADHD

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• wymagania jak dla uczniów bez dysfunkcji,

• pomaganie uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej czynności,

• wydawanie jasnych, precyzyjnych poleceń- na raz tylko jedno polecenie,

• formułowanie informacji dotyczących pracy domowej w sposób jasny i przejrzysty,

• przypominanie o regułach,

• skupianie uwagi ucznia na tym co najważniejsze – kolor, podkreślenie,

• chwalenie ucznia za  pozytywne zachowanie,

• angażowanie ucznia w konkretne działania,

• w miarę potrzeby opracowanie zrozumiałego dla ucznia kontraktu,

• zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce.

 

6.  Uczniowie z orzeczeniem o upośledzeniu w stopniu lekkim

Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on ten sam program nauczania, tylko odpowiednio dostosowany do jego indywidualnych potrzeb. Wymagania edukacyjne dla ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim zawarte są w planie dydaktycznym dostosowanym do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Ocena uwzględnia przede wszystkim wkład pracy ucznia i jego zaangażowanie, w drugiej kolejności mierzy efekt końcowy. Formy sprawdzania wiedzy i umiejętności są dostosowane do możliwości psychofizycznych ucznia. Ze względu na specyfikę pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo nauczyciel musi stosować na lekcjach zasady pedagogiki specjalnej:

• zasadę indywidualizacji czyli dostosowanie zadań do potrzeb, możliwości i tempa pracy ucznia,

• zasadę poglądowości tj. wszechstronne, polisensoryczne poznawanie otaczającej rzeczywistości,

• zasadę stopniowania trudności, dzięki której dziecko wzmacnia wiarę w swoje możliwości mobilizuje się do przezwyciężania niepowodzeń, osiąga sukces sprzyjający własnemu rozwojowi i doskonaleniu,

• zasadę systematyczności to znaczy pracy zgodnie z racjonalnym planem i systematyczne postępowanie zgodnie z nim, zasadę trwałości wiedzy czyli wielokrotnego powtarzania nabytej wiedzy i umiejętności,

• zasadę współpracy z rodziną , która powinna aktywnie uczestniczyć w procesie rewalidacji własnego dziecka.

 

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• dostosowanie poziomu trudności zadań szkolnych i domowych do indywidualnych możliwości ucznia (dawać mniej zadań, o mniejszym stopniu trudności pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej),

• dzielenie materiału na mniejsze części, aby ułatwić ich zapamiętanie i odtworzenie,

• niewskazane jest nagłe wyrywanie do odpowiedzi bez uprzedzenia, szczególnie z odległych partii materiału,

• w miarę możliwości odrębne instruowanie ucznia,

• polecenia ustne i pisemne winny mieć prostą konstrukcję , należy upewniać się , czy zostały dobrze zrozumiane, w razie potrzeby dodatkowo wyjaśniać,

• utrwalać zdobyte wiadomości i umiejętności poprzez częste ich powtarzanie i przypominanie,

• wydłużyć czas wykonywanych zadań, ćwiczeń,

• podchodzenie do dziecka w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy i wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania,

• dawać więcej czasu na odpowiedzi ustne i samodzielne prace pisemne, w czasie których należy podchodzić do ucznia, upewniać się , czy nie wymaga pomocy,

• pomagać podczas wypowiedzi ustnych w doborze słownictwa, naprowadzać poprzez pytania pomocnicze,

• nieustannie motywować ucznia do dalszych działań poprzez pochwały, zachęty, nagrody,

• stosować pozytywne wzmocnienia społeczne, chwalić nawet za drobne osiągnięcia, zauważać i doceniać wysiłek wkładany w wykonywanie zadań,

• tworzyć atmosferę życzliwości i bezpieczeństwa, dbać o prawidłowe relacje z rówieśnikami,

• stosuje się wymagania edukacyjne dla uczniów z upośledzeniem lekkim.

 

7.  Uczniowie zdolni

Praca z uczniem zdolnym na lekcjach historii realizowana jest głównie w formie pracy indywidualnej. Jest to optymalna forma pozwalająca precyzyjnie dobrać treść i dostosować tempo uczenia się. Realizuje się je poprzez:

• krótkie, kilkuminutowe rozmowy nauczyciela z uczniem, zwykle komentujące w sposób rozszerzający bieżący materiał lub kończące się sformułowaniem problemu, a potem rozwiązaniem go,

• zadawanie dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych,

• przygotowanie przez ucznia referatów po przeczytaniu odpowiedniej literatury,

• korygowanie błędów kolegów (szukanie błędów w rozumowaniu),

• prowadzenie przez uczniów fragmentów lekcji (czasami przygotowanie całej lekcji),

• zachęcanie do czytania fachowych czasopism,

• zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich wypowiedzi,

• stworzenie uczniom najzdolniejszym okazji do swobodnego wyboru zadań trudniejszych, swobodnej decyzji w podejmowaniu dodatkowych zadań,

• organizowanie konkursów w rozwiązywaniu zadań trudniejszych,

Innymi formami pracy z uczniem zdolnym są:

•  praca w grupach o podobnym poziomie uzdolnień, gdzie zadawane są zadania trudniejsze dla grup zdolniejszych,

• praca w grupach, w których uczniowie uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca może być formą konkursów.

 

8.  Uczniowie z problemami emocjonalnymi

Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• pomoc w radzeniu sobie ze stresem;

• nie stwarzanie atmosfery napięcia, zdenerwowania;

• umożliwienie zaliczania w późniejszym terminie;

• rozłożenie zaliczanego materiału na mniejsze partie.