PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA
Z JĘZYKA POLSKIEGO

Gimnazjum im. M. Skłodowskiej-Curie w Kaliszu Pomorskim 

Rok szkolny 2017/2018

 

  Ucz się ojców twych języka,

on myśl każdą wydać zdolny:

gnie się, dźwięczy, grzmi, przenika,

jasny, śmiały, bo jest wolny.

                                                                                                                       Jan Nepomucen Kamiński, Do młodzieży polskiej

 

Kontrakt z uczniem

1. Dzwonek zaczyna i kończy lekcję, nie spóźniaj się więc na zajęcia.

2. Staraj się korzystać z toalety podczas przerw, w czasie lekcji będziesz mógł wyjść tylko w wyjątkowych sytuacjach.

3. Przyjemniej uczy się w czystej pracowni, zatem dbaj o porządek w klasie.

4. Szanuj siebie i okaż szacunek innym. Nie przeszkadzaj, gdy mówi nauczyciel lub inny uczeń, lecz słuchaj cierpliwie.

5. Przynoś na lekcje podręcznik, lektury, zeszyt przedmiotowy i ćwiczenia.

6.  Przygotowuj się do zajęć – unikniesz niepotrzebnego stresu! Uwierz, systematycznie pracując, zadziwisz samego siebie!

7.  Oceny są jawne. Nauczyciel uzasadni swoją decyzję, jeśli Ty lub Twoi rodzice (opiekunowie) zwrócicie się z taką prośbą.

8. Stosuje się siedmiostopniową skalę ocen zgodną z WSO Szkoły.

9.  Prace pisemne uczniów są przechowywane do końca każdego roku szkolnego. Mogą się z nimi zapoznać także Twoi rodzice (opiekunowie).

10. Pamiętaj, że prace klasowe są obowiązkowe, nie unikaj więc ich. Są zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem i obejmują materiał uprzednio utrwalony.

11. Każdą pracę pisemną możesz  raz poprawić w ciągu trzech tygodni od uzyskania oceny. To Twoja dobrowolna decyzja. To samo dotyczy oceny niedostatecznej uzyskanej za odpowiedź ustną i pracę domową ( z zastrzeżeniem punktu 19 i 20).

12. Wszystkie prace klasowe, sprawdziany, dyktanda masz obowiązek poprawić, dokonując analizy i korekty popełnionych błędów.

13. Dłuższe pisemne prace domowe nie są zadawane z lekcji na lekcję.  

14. Kartkówki nie muszą być zapowiedziane.

15.  Warto aktywnie uczestniczyć w zajęciach! Twoje zaangażowanie zostanie ocenione „plusem”, trzy takie znaki są równoważne ocenie bardzo dobrej.

16. Raz w ciągu roku szkolnego można zgłosić nauczycielowi na początku lekcji nieprzygotowanie do zajęć (bez konieczności uzasadniania przyczyny). Każde kolejne nieprzygotowanie wiąże się z otrzymaniem oceny niedostatecznej ( trzy minusy).

17.  Ocena klasyfikacyjna roczna i śródroczna jest wyliczana przez LIBRUS, zgodnie z zasadami określonymi w Wewnętrznym Systemie Oceniania.

18.  Nauczyciel poinformuje Ciebie i Twoich rodziców (prawnych opiekunów)      o przewidywanej ocenie śródrocznej i rocznej na trzy tygodnie przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej, a w przypadku oceny niedostatecznej z miesięcznym wyprzedzeniem.

 Nauczyciele mają obowiązek udostępnić uczniowi i jego rodzicom (opiekunom prawnym) sprawdzone i ocenione prace pisemne. Sprawdzone i ocenione prace są udostępniane na życzenie ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów). Uczeń ma obowiązek zwrócić udostępnioną pracę kontrolną (test, praca klasowa, sprawdzian, kartkówka) w terminie ustalonym przez nauczyciela. Prace te są przechowywane w szkole przez nauczycieli przedmiotów przez cały rok szkolny. Uczeń może je odebrać w ostatnim tygodniu roku szkolnego (koniec sierpnia). Po tym terminie prace są niszczone przez nauczyciela przedmiotu.    

19. Jeśli uczeń zostanie przyłapany na oszustwie otrzymuje ocenę niedostateczną bez możliwości poprawy.

20. Ocenę 0 dostaje uczeń, który zrezygnował z pisania pracy, bądź nie był obecny w szkole. Taka ocena musi być poprawiona przez ucznia na następnej lekcji.   

21.Uczeń, który nie napisał pracy pisemnej z powodu nieobecności jest zobowiązany napisać ją na najbliższej lekcji lub na zasadach określonych przez nauczyciela; w sytuacji uzasadnionej dłuższej usprawiedliwionej nieobecności (np. choroby) nauczyciel ustala termin indywidualnie.

                                                                                                                               

§ 1. Obszary aktywności, które mogą podlegać ocenie:

1. Wypowiedzi ustne:

• odpowiedź z trzech ostatnich lekcji,
• kilkuzdaniowa wypowiedź na określony temat,
• dyskusja (trafna, rzeczowa argumentacja),
• recytacja,
• prezentacja.

2. Wypowiedzi pisemne:

• sprawdzian,
• kartkówki,   
• redagowanie tekstu użytkowego: zawiadomienie, przepis, instrukcja, reklama, zaproszenie, ogłoszenie, telegram, podanie, życiorys;
• redagowanie form wypowiedzi takich jak: opowiadanie, opis, opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, list prywatny, list oficjalny, przemówienie, notatka (w formie planu, tabeli, wykresu itp.), streszczenie, kartka z pamiętnika/dziennika, rozprawka, wywiad, reportaż;
• dyktanda.
• testy czytania ze zrozumieniem

3. Udział w konkursach (literackich, ortograficznych, recytatorskich itp.).

4. Zadania praktyczne:

• niewerbalne wytwory pracy: album, słownik, mapa, plakat, przekład intersemiotyczny, pantomima; drama, przedstawienia, inscenizacje.

5. Wykonanie dodatkowych prac domowych (dla chętnych).

6. Praca w grupach.

7. Aktywność na zajęciach.

8. Praca na fakultetach z języka polskiego ( w tym sprawdziany , kartkówki, praca indywidualna, grupowa, prace pisemne)

 

§ 2. Metody sprawdzania osiągnięć ucznia, które może zastosować nauczyciel:

 

•         prace klasowe,
•       sprawdziany gramatyczno – językowe,
•       wypowiedzi ustne,
•       prace domowe,
•       recytacje,
•       czytanie ze zrozumieniem,
•       testy kompetencji,
•       dyktanda,
•       praca na lekcji, aktywność, praca w grupach,
•       kartkówki,
•       redagowanie tekstu,
•       projekt.

 

Nauczyciel, w zależności od potrzeb, może przeprowadzić inne formy sprawdzania wiedzy i umiejętności.

 

 § 3. Skala ocen

 

   Obowiązuje siedmiostopniowa skala ocen. W ocenianiu bieżącym dopuszcza się stosowanie znaków: plus (+) i minus (-).

    Przy ocenianiu prac pisemnych możliwie jest ocenianie punktowe według obowiązującej skali:

                0           - rezygnacja

                 0% - 34% - niedostateczny

                   35% - 55% - dopuszczający

               56% - 74% - dostateczny

     75% - 91% - dobry

                   92% - 99% - bardzo dobry

100% - celujący

*** Stopnie mają następujące wagi:

►  sprawdzian (praca klasowa) – waga 3 

 ► kartkówka – waga 2

►  odpowiedź  ustna – waga 2

 ► praca  domowa (zadanie) – waga 1

 ► aktywność – waga 1

  ►wypracowanie-waga 3

 ► czytanie- waga 1

 ► recytacja- waga 3

  ►dyktando-waga 3

 ► praca na lekcji-waga 2

  ►zeszyt-waga 1

  ►lektura- waga 3

  ►diagnoza końcoworoczna- waga 1

 ► próbny egzamin gimnazjalny- waga 1

 ► praca w grupach- waga 1

 ► praca dodatkowa- waga 3

 ► udział w konkursach -waga 3

Każdy nauczyciel języka polskiego ma prawo sam ustalać wagę ocen w poszczególnych kategoriach.

Dyktanda

 

celujący – czołowe miejsca w konkursach ortograficznych (lub całe dyktando bezbłędne plus dodatkowe zadanie)

bardzo dobry – praca bezbłędna

dobry plus – jeden błąd

dobry – dwa błędy

dostateczny plus – trzy błędy

dostateczny – cztery błędy

dopuszczający plus – pięć błędów

dopuszczający – sześć błędów

niedostateczny – siedem błędów i więcej

  Do błędów pierwszorzędnych zaliczamy usterki z zakresu pisowni:

• ó, u, rz, ż, ch, h;
• „nie” z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami, przysłówkami, imiesłowami, zaimkami;
• wielką i małą literą;
• wyrazów z en, em, on, om, ą, ę;
• cząstki – by z różnymi częściami mowy;
• zakończeń typu –ii, -ji.

  Pomyłki – poznajemy je po tym, że w danym wyrazie błąd jest niemożliwy. Rodzaje pomyłek:

• z powodu perseweracji (powtórzenia), itp.: świergog (świergot), zastęt (zastęp);
• z powodu antycypacji (antycypacja – wyprzedzenie), itp.: wegług (według), gługo (długo);
• z powodu apercepcji (doświadczenia wcześniej nabyte trwale wyprą te, które właśnie zdobywamy), itp.: panna dziedziczka, zamiast młoda dziedziczka;
• pomyłki z powodu przeszkody Ranschburga (powstają ze zbiegu dwóch takich samych liter lub dźwięków), itp.: bezseny zamiast bezsenny, podać zamiast poddać.

  W przypadku uczniów dyslektycznych do błędów graficznych zalicza się:

• dodawanie, opuszczanie, przestawianie liter, sylab lub całych wyrazów;
• mylenie liter:

a)      o podobnym kształcie (a-o, l-ł-t, n-r, m-n, u-w, e-ę, a-ą, i-j),

b)      dużych i małych,

c)      rzadziej używanych (h-H, f-F, L-F),

d)      odpowiedników głosek zbliżonych fonetycznie (p-b, d-t, w-f, g-k, dz-c, sz-s, i-y, ę-em, ą-om, ś-ź, ć-dź),

e)      różniących się w położeniu w stosunku do osi pionowej (p-b, d-b) lub poziomej (m-w, n-u, b-p, d-g, p-g)

f)   ominięcie drobnych elementów graficznych, w tym:

     - oznaczenie miękkości nad literami

   - kropek (dż, ż, i, j)

g)      „ogonków” przy literach ą lub ę i kreski przy literach ó, t, ł, ź.

• błędy dotyczące podziału wyrazu lub całego zdania.  

 

 

Czytanie

OCENA	KRYTERIA
celujący	Czyta głośno, płynnie, z właściwą interpunkcją; wyróżniająca, oryginalna interpretacja głosowa tekstu.
bardzo dobry	Czyta głośno, płynnie, z właściwą interpunkcją.
dobry	Czyta głośno, przestrzega znaków interpunkcyjnych, popełnia drobne błędy
dostateczny	Czyta głośno, popełnia liczne błędy, zapomina o interpunkcji.
dopuszczający	Czyta niewyraźnie, popełnia liczne błędy, nie przestrzega interpunkcji.
niedostateczny	Ma bardzo duże trudności z czytaniem.

   

Praca w grupie

    

OCENA	Zaangażowanie w pracę grupy	Realizacja wyznaczonych zadań	Pełnione role i funkcje	Rozumienie osobistej sytuacji w grupie
celujący bardzo dobry	Modeluje zachowanie innych w grupie.	Samodzielnie podejmuje się realizacji zadań adekwatnie do osobistych możliwości.	Potrafi pełnić w grupie każdą funkcję, która mu przypadnie.	Dba o innych, wspiera grupę.
dobry	Potrafi z zaangażowaniem pracować w każdej grupie.	Samodzielnie podejmuje się realizacji zadań.	Potrafi realizować role zgodnie z osobistymi dyspozycjami, zna te dyspozycje i sam zabiega o te role.	Wie, jakie są jego mocne i słabe strony w pracy w grupie, potrafi tę wiedzę wykorzystać, dba o innych.
Dostateczny	Pracuje przy wykonaniu większości zadań, jeśli pracuje w grupie, która mu odpowiada.	Realizuje większość zadań sam, niektóre ze wsparciem nauczyciela.	Potrafi realizować role zgodnie z osobistymi dyspozycjami.	Wie, jakie ma trudności w funkcjonowaniu grupowym i zaczyna nad tym pracować.
dopuszczający	Pracuje przy wykonaniu zadań, tylko jeśli są dla niego interesujące, tylko w grupie, która mu odpowiada.	Realizuje ze wsparciem grupy i nauczyciela niektóre zadania.	-------------------------	Przyjmuje informacje zwrotne na temat trudności, jakie ma w funkcjonowaniu grupowym.

 

 Recytacja

OCENA	Opanowanie pamięciowe	Przestrzeganie zasad interpunkcji	Dykcja	Oddanie nastroju wiersza
celujący	Bardzo dobrze opanował tekst.	Uwzględnia znaki interpunkcyjne.	Mówi bardzo wyraźnie.	Oryginalna, przykuwająca uwagę odbiorców interpretacja tekstu.
bardzo dobry	Bardzo dobrze opanował tekst.	Uwzględnia znaki interpunkcyjne.	Mówi bardzo wyraźnie.	Poprawnie oddaje klimat wiersza.
dobry	Dość dobrze opanował tekst (1-2 potknięcia).	Uwzględnia większość znaków interpunkcyjnych.	Mówi wyraźnie.	W miarę poprawnie oddaje klimat wiersza.
dostateczny	Opanował tekst w dużym stopniu.	Sporadycznie zwraca uwagę na interpunkcję.	Mówi wyraźnie.	Próbuje oddać klimat wiersza.
dopuszczający	Opanował tekst w stopniu niewielkim.	Nie przestrzega zasad interpunkcji.	Mówi w miarę wyraźnie.	Nie potrafi oddać nastroju wiersza.
niedostateczny	Nie opanował tekstu.	--------------------	-----------------	------------------------

 

Kryteria oceny rozprawki 

 

1. TREŚĆ (0-4 p.)
Poziom 4: rozumowanie pełne (teza, argumentacja, wniosek*), argumentacja wyczerpuje wymagania tematu, wszystkie argumenty trafne Poziom 3: rozumowanie pełne (teza, argumentacja, wniosek*), ale argumentacja nie wyczerpuje wymagania tematu, lub argumentacja wyczerpuje wymagania tematu, ale niektóre argumenty są nietrafne Poziom 2: rozumowanie niepełne (nie jest jasne, za czym lub przeciw czemu zdający argumentuje),większość argumentów trafnych Poziom 1: próba rozumowania (nie da się stwierdzić, za czym lub przeciw czemu uczeń argumentuje) Poziom 0: brak argumentacji lub praca nie na temat * Gdy uczeń nie formułuje wprost tezy lub wniosku, nauczyciel ustala je na podstawie argumentów.	0-4 0-3   0-2   0-1   0
2. SEGMENTACJA (0-1p.)
Poziom 1: segmentacja konsekwentna Poziom 0: segmentacja przypadkowa, brak segmentacji	0-1 0
3. STYL (0-1 p.)
Poziom 1: styl konsekwentny i dostosowany do przyjętej formy wypowiedzi Poziom 0: styl niekonsekwentny lub niedostosowany do przyjętej formy wypowiedzi	0-1 0
4. JĘZYK (0-2)*
Poziom 2: najwyżej 3 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne Poziom 1: 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne Poziom 0: ponad 4 błędy składniowe lub leksykalne, lub frazeologiczne, lub fleksyjne	2 1 0
4. ORTOGRAFIA (0-1)*
Poziom 1: najwyżej 2 błędy Poziom 0: ponad 2 błędy	1  0
5. INTERPUNKCJA (0-1)*
Poziom 1: najwyżej 3 błędy Poziom 0: ponad 3 błędy	1 0

RAZEM

0-  10

* Punktów w tych kategoriach nie przyznaje się, gdy praca jest krótsza  niż ½ wymaganej objętości.

*Uczeń otrzymuje „0” punktów, jeżeli praca jest niezgodna z tematem.

celujący – wybitna praca

bardzo dobry – 10 p. - 9 p.

dobry – 8 p.

dostateczny –7-6 p.

dopuszczający – 5-4 p.

niedostateczny – 0 – 3 p.

Kryteria oceny charakterystyki 

1. TEMAT (0-4 p.)
Praca obejmuje: przedstawienie postaci, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru i osobowości, ocenę postaci, odwołanie do tekstów, podsumowanie własnych rozważań, wnioskowanie, refleksje.
2. SEGMENTACJA (0-1p.)
Odrębność kolejnych kwestii uwidoczniona jest poprzez uzasadniony podział na akapity.	0-1
3. STYL (0-1 p.)
Styl jest funkcjonalny, tzn. dostosowany do formy charakterystyki (słownictwo charakteryzujące i oceniające postać).	0-1
4. JĘZYK (0-2)
Słownictwo jest stosowane poprawnie, także w związkach frazeologicznych. Wyrazy są poprawnie odmieniane oraz łączone w zdania; poprawna jest też składnia wypowiedzeń złożonych.	0- (dopuszczalne 3 błędy niezależnie od kategorii)   4 bł. – 2 p. 5 bł. – 1 p. 6 bł. – 0 p.
Środki językowe dobrane są trafnie. Nie występują: wulgaryzmy, nieuzasadnione kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność, nieuzasadnione powtarzanie wyrazów, zbyt liczne i bez uzasadnienia użyte wyrazy obce, nieuzasadnione wyrażenia typu: praktycznie rzecz biorąc, dajmy na to, powiedzmy itp. błędy rzeczowe.
4. ORTOGRAFIA (0-1)
Ortografia jest poprawna.	0 -2 bł. –1 p. Powyżej 0 p.
5. INTERPUNKCJA (0-1)
Interpunkcja jest poprawna	0-3  bł.-1 p. Powyżej 0 p.
RAZEM	0-  10

* Punktów w tych kategoriach nie przyznaje się, gdy praca jest krótsza  niż ½ wymaganej objętości.

*Uczeń otrzymuje „0” punktów, jeżeli praca jest niezgodna z tematem.

celujący – wybitna praca

bardzo dobry –10 p. - 9 p.

dobry – 8 p.

dostateczny –7-6 p.

dopuszczający – 5-4 p.

niedostateczny – 0 – 3 p.           

Kryteria oceny ogłoszenia, zawiadomienia, zaproszenia 

REALIZACJA TEMATU (0-2 p.)
Informacje: podanie daty, godziny, miejsca, celu uroczystości/imprezy, organizatora/zapraszającego,  Zastosowanie wyrazów, wyrażeń bądź zwrotów o charakterze perswazyjnym.	0-1 p.   0-1 p.
KOMPOZYCJA (1 p.)
Spójność wypowiedzi	0-1 p.
JĘZYK I STYL (1 p.)
Poprawność językowa: - słownictwo, - odmiana wyrazów, - budowa zdań pojedynczych i złożonych, tzn. nie występują te same struktury zdaniowe, wulgaryzmy, nieuzasadnione kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność, nieuzasadnione powtarzanie wyrazów (dopuszczalny jeden błąd).	0-1 p.
ZAPIS (1 p.)
Ortografia (dopuszczalny jeden błąd ortograficzny)	0-1 p.
Interpunkcja (dopuszczalny jeden błąd interpunkcyjny)
RAZEM	0-5 p.

   

Kryteria oceny podania  

REALIZACJA TEMATU ( 0-1 p.)
Treść podania (sformułowanie prośby, podanie co najmniej dwóch argumentów w celu umotywowania prośby)	0-1
KOMPOZYCJA ( 0-1 p.)
Zachowanie wszystkich formalnych wyróżników podania (wskazanie nadawcy, wskazanie adresata, miejscowość, data, podpis).	0-1
STYL (0-1 p.)
Dostosowanie stylu do formy wypowiedzi poprzez posługiwanie się zwrotami charakterystycznymi dla podania.	0-1

JĘZYK (0-1 p.)
Poprawność językowa - słownictwo, odmiana wyrazów, budowa zdań pojedynczych i złożonych, nie powtarzają się te same struktury zdaniowe; nie pojawiają się: kolokwializmy, wielosłowie, wieloznaczność, nieuzasadnione powtarzanie wyrazów (dopuszczalny jeden błąd).	0-1
ZAPIS (0-1 p.)
Ortografia i interpunkcja (dopuszczalny jeden błąd ortograficzny i jeden błąd interpunkcyjny).	0-1
RAZEM	0-5

 

§ 4. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne oceny

  Ocena dopuszczająca

Uczeń:

- przekazuje myśli używając zdań pojedynczych lub prostych zdań złożonych;

- z pomocą nauczyciela skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;

- redaguje teksty nie zawsze zachowując odpowiedni kształt kompozycyjny; dobór słownictwa i form gramatycznych odbiega od instrukcji;

- technika czytania i rozumienie tekstu literackiego pozwala na samodzielne opowiadanie odtwórcze; potrafi wskazać fikcję i autentyzm utworu;

- rozpoznaje większość poznanych form wypowiedzi, redaguje je z zachowaniem głównych cech gatunkowych (ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, telegram, list, opowiadanie, streszczenie, charakterystyka, podanie, życiorys); samodzielnie sporządza plan ramowy i szczegółowy; trudność sprawia mu tworzenie spójnych form wypowiedzi typu rozprawka, reportaż, esej itp.

- w wypowiedziach pisemnych popełnione błędy językowe, stylistyczne, logiczne, ortograficzne, nie przekreślają całkowicie wartości pracy oraz wysiłku, jaki został przez ucznia włożony w jej napisanie;

- potrafi rozpoznać odmienne i nieodmienne części mowy;

- rozpoznaje części zdania;

- wskazuje na prostych przykładach imiesłowy;

- rozpoznaje typy zdań (pojedyncze i złożone); przy pomocy nauczyciela sporządza ich wykresy;

- na prostych przykładach tworzy rodzinę wyrazów;

- w stopniu zadowalającym pracuje z książką, zaznaczając odpowiednie fragmenty;

- rozpoznaje intencje wypowiedzi, z pomocą nauczyciela zastępuje zwroty obraźliwe omówieniami;

- potrafi skorzystać z encyklopedii, słownika itp. w celu znalezienia informacji na określony temat,
nie przetwarza ich jedna samodzielnie;

  Ocena dostateczna

Uczeń:

- przekazuje myśli w sposób jasny i zrozumiały, zamyka je w obrębie zdań o nieskomplikowanej budowie; stosuje poprawny zapis ortograficzny i właściwe znaki interpunkcyjne;

- buduje wypowiedź spójną, logiczną i kompozycyjną (zgodnie z podaną instrukcją);

- skraca i rozwija wypowiedzi zgodnie z instrukcją;

- rozwija tekst zgromadzonym materiałem leksykalnym, wybiera najtrafniejsze frazeologizmy, potoczne porównania, synonimy, homonimy, zdrobnienia lub zgrubienia, peryfrazy, tworzy i przekształca wyrazy;

- potrafi nakłonić, przekonać, wytłumaczyć, stosując właściwe typy zdań, odpowiednie formy gramatyczne i słownictwo;

- w jasny i rzeczowy sposób przekazuje informacje, skupia się na faktach, pomija opinie, rozumie informacje;

- rozpoznaje poznane formy wypowiedzi; redaguje wypowiedź użytkową (podanie, życiorys) oraz inną w zależności od potrzeb i sytuacji (dialog, opowiadanie, opis, komunikat, instrukcja, sprawozdanie, list, zaproszenie, ogłoszenie, dedykacja, streszczenie, rozprawka, reportaż);

- dopasowuje sposób użycia języka do pełnionej roli, sytuacji, celu podejmowanych działań w związku z potrzebami życia codziennego;

- rozpoznaje cechy stylu urzędowego, naukowego, potocznego; próbuje stosować poznaną terminologię naukową we własnej wypowiedzi;

- uważnie słucha, czyta ze zrozumieniem, odtwarza cudze opinie, zachowując logikę rozumowania ich autora; formułuje tezę (hipotezę), podaje argumenty, zabiera głos w dyskusji, uzasadnia własne zdanie, sporządza plan odtwórczy;

- rozpoznaje i wyraża bezpośrednio i pośrednio różne intencje; stosuje w wypowiedzi omówienia zastępujące zwroty i wyrażenia obraźliwe;

- odróżnia język ogólnopolski od dialektu, gwary, żargonu; wskazuje w tekście wyrazy gwarowe, archaizmy i neologizmy;

- rozpoznaje sposoby manipulowania odbiorcą w różnych tekstach kultury i reaguje na nie; rozumie znaczenie słowa „stereotyp”;

- samodzielnie korzysta z encyklopedii, słowników, leksykonów, przypisów; odtwarza uzyskane informacje; odczytuje informacje z adresu bibliograficznego;

  Ocena dobra

Uczeń:

- dobiera typy zdań w zależności od rodzaju wypowiedzi, rozróżnia różne typy zdań i rozumie celowość różnicowania składniowego tekstu;

- robi korektę własnego tekstu w obrębie wskazanych warstw; wydziela części kompozycyjne akapitem lub śródtytułem; dopasowuje kompozycję do wybranej formy wypowiedzi;

- celowo skraca i rozwija wypowiedź na różne sposoby; przekształca je stylistycznie;

dobiera odpowiednie związki wyrazowe w zależności od tematu i adresata oraz sytuacji mówienia, próbuje określać stylistyczną rolę porównań, metafor w tekście, objaśniać frazeologizmy;

- rozpoznaje różne funkcje czytanych tekstów; próbuje je klasyfikować i oceniać ich przydatność dla konkretnego odbiorcy;

- w sposób celowy dobiera, porządkuje i ocenia informacje (np. wg kryterium chronologicznego, problematycznego);

- wskazuje różnice między poznanymi formami wypowiedzi; tworzy spójną, logiczną wypowiedź (ogłoszenie, zaproszenie, zawiadomienie, telegram, list, opowiadanie, streszczenie, charakterystyka, podanie, życiorys, rozprawka, reportaż, esej itp.)

- stosuje różne sposoby notowania;

- nadaje swemu wystąpieniu charakter indywidualny; próbuje sięgać po różne rozwiązania stylistyczne
i kompozycyjne;

- nadaje wypowiedzi cechy określonego stylu przez zastosowanie odpowiednich środków; zachowuje poprawną kompozycję i zapis zgodny z zasadami ortografii i interpunkcji;

- dobiera, porządkuje, wartościuje argumenty i kontrargumenty; aprobuje lub neguje cudze racje, opinie, stanowisko; włącza się do dyskusji;

- wyraża różne intencje, samodzielnie dobierając wskazane środki leksykalne; rozpoznaje w wypowiedzi sarkazm, ironię, patos, humor;

- rozpoznaje cechy dialektu, gwary, żargonu na poziomie fonetycznym, leksykalnym i składniowym;

- dostrzega stereotypy, podaje ich przykłady;

- sporządza opis bibliograficzny, stosuje odpowiednie skróty i właściwą interpunkcję; czyta teksty popularnonaukowe w celu uzyskania informacji; odtwarza je własnymi słowami, notuje;

Ocena bardzo dobra

Uczeń:

- rozpoznaje wypowiedzenia wielokrotnie złożone, posługuje się nimi we własnych wypowiedziach
w sposób celowy i przemyślany;

- redaguje różne formy wypowiedzi z zachowaniem reguł ortograficznych, interpunkcyjnych, kompozycyjnych, językowych i stylistycznych; samodzielnie wykrywa i poprawia usterki, wyjaśnia celowość wprowadzanych zmian i poprawek;

- tworzy porównania i metafory w celu urozmaicenia, ożywienia, uplastycznienia wypowiedzi; potrafi określić ich rolę w wypowiedzi potocznej i artystycznej; sięga po różnorodne frazeologizmy;

- przetwarza informacje dla własnych potrzeb i celów związanych z nauką i życiem pozaszkolnym;

- próbuje przygotować i pisać referaty i wypowiedzi o cechach eseistycznych;

- stosuje różne sposoby wprowadzania argumentów; inicjuje dyskusję, przewodzi jej, kontroluje przebieg, podsumowuje rozważania, notuje przebieg dyskusji, formułuje wnioski;

- rozpoznaje i stawia problemy, rozwiązuje je w sposób twórczy;

- posługuje się wypowiedzią o charakterze ironicznym, sarkastycznym, humorystycznym;

- próbuje dokonać stylizacji tekstów w zależności os sytuacji i intencji; rozumie jej rolę w tekstach literackich.

- dostrzega stereotypy, podaje ich przykłady;

- czyta różne typy tekstów, samodzielnie je dobiera w zależności od potrzeby;

- sporządza bibliografię w układzie alfabetycznym, zgodnie z zasadami interpunkcji i pisowni skrótów;

Ocena celująca (jw.)

Dodatkowo uczeń:

 -samodzielnie poszerza własną lekturę o pozycje spoza kanonu;
- samodzielnie i twórczo, wzorowo pod względem tematycznym, kompozycyjnym, leksykalnymi stylistycznym redaguje prace    pisemne;
- potrafi kreatywnie myśleć;
- rozszerza wiadomości z poszczególnych działów nauki o języku;
- podejmuje działania twórcze;
- pisze bezbłędnie;
- osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, ortograficznych, poetyckich, recytatorskich, czytelniczych.

§ 5. Warunki i tryb uzyskania wyższych niż przewidywane rocznych ocen klasyfikacyjnych.

1. Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą wnioskować do nauczyciela przedmiotu o podwyższenie przewidywanej rocznej oceny z danych zajęć edukacyjnych.

2.  Nie może starać się o podwyższenie oceny uczeń, który:

1)  nie przygotowywał się systematycznie do zajęć;

2)  ma nieusprawiedliwione godziny lekcyjne;

3)  nie podjął próby napisania wszystkich prac kontrolnych;

4)  nie podejmował na bieżąco prób poprawiania ocen;

3. Uczeń  lub  jego  rodzice  (prawni  opiekunowie)  powinni  złożyć  pisemny wniosek do  nauczyciela  polonisty  w  terminie 3  dni  od  uzyskania informacji o przewidywanej rocznej ocenie z zajęć edukacyjnych.

4. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie prośby oraz informację, o jaką ocenę ubiega się uczeń.

5. Po analizie zasadności wniosku nauczyciel w ciągu 7 dni informuje ucznia o możliwości (lub jej braku) ubiegania się o wyższą ocenę oraz o terminie i formie sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności ucznia zgodnie z kryteriami przyjętymi w PSO na poszczególne oceny (§ 4.).

6. Warunkiem  podwyższenia  oceny  rocznej  jest  uzyskanie  wymaganej  na daną  ocenę  progu  procentowego  (§ 3.) poprawnych odpowiedzi z zakresu materiału przewidzianego na daną ocenę w PSO.

7. Podczas sprawdzania wiedzy i umiejętności ucznia poza nauczycielem prowadzącym, obecny  jest  również inny nauczyciel tego samego lub pokrewnego przedmiotu.

8. Jeżeli uczeń nie stawi się w określonym terminie (z wyjątkiem choroby, potwierdzonej przez lekarza czy zaistniałej tragicznej sytuacji) lub nie udzieli odpowiedzi w wymaganym zakresie, nauczyciel  utrzymuje ocenę proponowaną.

9. Ustalona w ten sposób ocena jest ostateczna w tym trybie postępowania.

10. Nauczyciel informuje ucznia o ustalonej ocenie najpóźniej 3 dni przed radą klasyfikacyjną, dokonuje zapisu oceny w dzienniku zajęć lekcyjnych oraz przekazuje informację wychowawcy klasy.

11. Z podjętych działań sporządza się  protokół, który  stanowi załącznik do arkusza ocen.

 

Dostosowanie wymagań edukacyjnych z języka polskiego

      Dostosowanie wymagań:

• dotyczy głównie form i metod pracy z uczniem, zdecydowanie rzadziej treści nauczania,
• nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną,
•  nie oznacza pomijania haseł programowych, tylko ewentualne realizowanie ich na poziomie wymagań koniecznych lub podstawowych,nie może prowadzić do zejścia poniżej podstawy programowej, a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę uczniowi na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu edukacyjnego.                                        W stosunku do wszystkich uczniów posiadających dysfunkcje zastosowane zostaną zasady wzmacniania poczucia własnej wartości, bezpieczeństwa, motywowania do pracy i doceniania małych sukcesów.

 

 1. Uczniowie o inteligencji niższej niż przeciętna.

 W przypadku tych dzieci konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie formy, jak i treści wymagań. 

 

 Ogólne wymagania co do formy:

 

• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopniu trudności,
• pozostawianie więcej czasu na jego utrwalenie,
• podawanie poleceń w prostszej formie,
• unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć,
• częste odwoływanie się do konkretu, przykładu,
• unikanie pytań problemowych, przekrojowych,
• wolniejsze tempo pracy,
• szerokie stosowanie zasady poglądowości,
• odrębne instruowanie dzieci,
• zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie wykonać samodzielnie.

 Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• częste odwoływanie się do konkretu, szerokie stosowanie zasady poglądowości,
• omawianie niewielkich partii materiału i o mniejszym stopni trudności (pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej),
• podawanie poleceń w prostszej formie (dzielenie złożonych treści na proste, bardziej zrozumiałe części),
• wydłużanie czasu na wykonanie zadania,
• podchodzenie do dziecka w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy, wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania,
• zadawanie do domu tyle, ile dziecko jest w stanie samodzielnie wykonać,
• potrzeba większej ilości czasu i powtórzeń dla przyswojenia danej partii materiału,
• stosuje się obniżone kryterium oceniania na każdą ocenę. 

  2. Uczniowie słabowidzący 

  Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• właściwe umiejscowienie dziecka w klasie (zapobiegające odblaskowi pojawiającemu się w pobliżu okna, zapewniające właściwe oświetlenie i widoczność),
• udostępnianie tekstów (np. testów sprawdzających wiedzę) w wersji powiększonej,
• podawanie modeli i przedmiotów do obejrzenia z bliska,
• zwracanie uwagi na szybką męczliwość dziecka związaną ze zużywaniem większej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową (wydłużanie czasu na wykonanie określonych zadań),
• częste zadawanie pytania - „co widzisz?” w celu sprawdzenia i uzupełnienia słownego trafności doznań wzrokowych

 3. Uczniowie słabosłyszący 

 Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• zapewnić dobre oświetlenie klasy oraz miejsce dla dziecka w pierwszej ławce w rzędzie od okna. Uczeń będąc blisko nauczyciela (od 0,5 do 1.5m), którego twarz jest dobrze oświetlona, może słuchać jego wypowiedzi i jednocześnie odczytywać mowę z ust. Należy też, umożliwić dziecku odwracanie się w kierunku innych kolegów odpowiadających na lekcji co ułatwi lepsze zrozumienie ich wypowiedzi,
• nauczyciel mówiąc do całej klasy, powinien stać w pobliżu dziecka zwrócony twarzą w jego stronę - nie powinien chodzić po klasie, czy być odwrócony twarzą do tablicy, to utrudnia dziecku odczytywanie mowy z jego ust,
• należy mówić do dziecka wyraźnie używając normalnego głosu i intonacji, unikać gwałtownych ruchów głową czy nadmiernej gestykulacji,
• trzeba zadbać o spokój i ciszę w klasie, eliminować zbędny hałas m.in. zamykać okna przy ruchliwej ulicy, unikać szeleszczenia kartkami papieru, szurania krzesłami, to utrudnia dziecku rozumienie poleceń nauczyciela i wypowiedzi innych uczniów, powoduje też większe zmęczenie. Takie zakłócenia stanowią również problem dla uczniów z aparatami słuchowymi, ponieważ są wzmacniane przez aparat,
• nauczyciel winien upewnić się czy polecenia kierowane do całej klasy są właściwie rozumiane przez dziecko niedosłyszące. W przypadku trudności zapewnić mu dodatkowe wyjaśnienia, sformułować inaczej polecenie, używając prostego, znanego dziecku słownictwa. Można też wskazać jak to polecenie wykonuje jego kolega siedzący w ławce,
• dziecko z wadą słuchu ma trudności z równoczesnym wykonywaniem kilku czynności w tym samym czasie, nie jest w stanie słuchać nauczyciela - co wymaga obserwacji jego twarzy - jednocześnie otworzyć książkę na odpowiedniej stronie i odnaleźć wskazane ćwiczenie. Często więc nie nadąża za tempem pracy pozostałych uczniów w klasie,
• dziecko niedosłyszące powinno siedzieć w ławce ze zdolnym uczniem, zrównoważonym emocjonalnie, który chętnie dodatkowo będzie pomagał mu np. szybciej otworzy książkę, wskaże ćwiczenie, pozwoli przepisać notatkę z zeszytu itp.
• w czasie lekcji wskazane jest używanie jak najczęściej pomocy wizualnych i tablicy (m.in. zapisanie nowego tematu, nowych i ważniejszych słów, dat na lekcji historii itp. ),
• można poprosić innych uczniów w klasie, aby robili notatki z kopią i udostępniali je koledze,
• konieczne jest aktywizowanie dziecka do rozmowy poprzez zadawanie prostych pytań, dopowiadanie pojedynczych słów, umowne gesty, mimiką twarzy,
• nauczyciel podczas lekcji powinien często zwracać się do dziecka niesłyszącego, zadawać pytania by zmobilizować go do lepszej koncentracji uwagi i ułatwić mu lepsze zrozumienie tematu,
• przy ocenie prac pisemnych dziecka nie należy uwzględniać błędów wynikających z niedosłuchu,
• uczeń niedosłyszący jest w stanie opanować konieczne i podstawowe wiadomości zawarte w programie nauczania ale wymaga to od niego znacznie więcej czasu i wkładu pracy, w porównaniu z uczniem słyszącym. Przy ocenie osiągnięć ucznia z wadą słuchu należy szczególnie doceniać własną aktywność i wkład pracy ucznia, a także jego stosunek do obowiązków szkolnych (systematyczność, obowiązkowość, dokładność ).

 4. Uczniowie o specyficznych trudnościach w uczeniu się

 Dysgrafia

Dostosowanie wymagań będzie dotyczyło formy sprawdzania wiedzy, a nie treści. Wymagania merytoryczne, co do oceny pracy pisemnej powinny być ogólne, takie same, jak dla innych uczniów, natomiast sprawdzenie pracy może być niekonwencjonalne. Np., jeśli nauczyciel nie może przeczytać pracy ucznia, może go poprosić, aby uczynił to sam lub przepytać ustnie z tego zakresu materiału. Może też skłaniać ucznia do pisania drukowanymi literami.

 Dysortografia

Dostosowanie wymagań dotyczy głównie formy sprawdzania i oceniania wiedzy z tego zakresu. Podczas oceny prac pisemnych nie uwzględnia się poprawności ortograficznej.

  Dysleksja

Widząc trudności dziecka nauczyciel może odpytać go na osobności, a nie przy całej klasie. Ucznia nie należy ponaglać, krytykować ani zawstydzać. Dysleksja nie daje możliwości obniżenia wymagań jakościowych. Są to, bowiem uczniowie, z co najmniej przeciętną sprawnością intelektualną, którzy zechcą w przyszłości zdawać maturę.

Możliwe zasady postępowania z uczniem z dysleksją rozwojową: indywidualizacja w zależności od posiadanej dysfunkcji oraz opinii PPP

• unikać głośnego odpytywania z czytania przy całej klasie,
• kontrolować stopień zrozumienia samodzielnie przeczytanych przez ucznia poleceń, szczególnie podczas sprawdzianów,
• ograniczać teksty do czytania i pisania na lekcji do niezbędnych notatek, których nie ma w podręczniku;
• pisemne sprawdziany powinny ograniczać się do sprawdzanych wiadomości, wskazane jest aby na sprawdzianie pojawiły się również zadania testowe – pozwoli to uczniowi skoncentrować się na kontrolowanej tematyce, a nie na poprawności pisania,
• wskazane jest preferowanie wypowiedzi ustnych. Sprawdzanie wiadomości powinno odbywać się często i dotyczyć krótszych partii materiału. Pytania kierowane do ucznia powinny być precyzyjne,
• podczas wykonywania ścisłych operacji wymagających wielokrotnych przekształceń, należy umożliwić dziecku ustne skomentowanie wykonywanych działań. W ocenie pracy ucznia wskazanie jest uwzględnienie poprawności toku rozumowania, a nie tylko prawidłowości wyniku końcowego.
• w przypadku prac pisemnych, zwracana będzie uwaga na graficzne rozplanowanie sprawdzianów. Pozwoli to uniknąć niepotrzebnych pomyłek przy przepisywaniu zadań na inną stronę np. gubienia, mylenia znaków, cyfr, symboli, tak charakterystycznych dla dzieci z dysleksją,
• unikać wyrywania do odpowiedzi. Jeśli to możliwe uprzedzić ucznia (na przerwie lub na początku lekcji), że będzie dzisiaj pytany. W ten sposób umożliwiamy dziecku przypomnienie wiadomości, skoncentrowaniu się, a także opanowanie zapięcia emocjonalnego często blokującego wypowiedź,
• dobrze jest posadzić dziecko blisko nauczyciela, dzięki temu zwiększy się jego koncentracja uwagi, ograniczeniu ulegnie ilość bodźców rozpraszających, wzrośnie bezpośrednia kontrola nauczyciela, bliskość tablicy pozwoli zmniejszyć ilość błędów przy przepisywaniu,
• podczas oceny prac pisemnych nie uwzględniać poprawności ortograficznej,
• w przypadku ucznia z dysgrafią wskazane jest akceptowanie pisma drukowanego, pisma na maszynie, komputerze, zwłaszcza prac obszernych (wypracowań, referatów). Nie należy również oceniać estetyki pisma, np. w zeszytach. Jeśli pismo dziecka jest trudne do odczytania, można zamienić pracę pisemną na wypowiedź ustną,
• przekazywać uczniom spostrzeżenia na temat ich pracy. Zauważać zrobione postępy,
• zezwolić na pisanie ołówkiem, aby uczeń mógł łatwiej poprawiać błędy.

   Możliwe sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych: (indywidualizacja w zależności od posiadanej dysfunkcji oraz opinii    PPP)

• naukę definicji, rozłożyć w czasie, często przypominać i utrwalać,
• nie wyrywać do natychmiastowej odpowiedzi, można uprzedzić ucznia, że będzie pytany,
• w trakcie rozwiązywania testów sprawdzać, czy uczeń przeczytał treść pytań i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wskazówek,
• w czasie sprawdzianów zwiększyć ilość czasu na rozwiązanie zadań ( pisanie pracy) lub ograniczyć ilość zadań (dotyczy uczniów tylko z takim zaleceniem PPP),
• uwzględniać trudności związane z myleniem liter,
• materiał sprawiający trudność dłużej utrwalać, dzielić na mniejsze porcje, 

  5. Uczniowie z ADHD

  Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• wymagania jak dla uczniów bez dysfunkcji,
• pomaganie uczniowi w skupieniu się na wykonywaniu jednej czynności,
• wydawanie jasnych, precyzyjnych poleceń- na raz tylko jedno polecenie,
• formułowanie informacji dotyczących pracy domowej w sposób jasny i przejrzysty,
• przypominanie o regułach,
• skupianie uwagi ucznia na tym co najważniejsze – kolor, podkreślenie,
• chwalenie ucznia za  pozytywne zachowanie,
• angażowanie ucznia w konkretne działania,
• w miarę potrzeby opracowanie zrozumiałego dla ucznia kontraktu,
• zapewnienie uczniowi miejsca w pierwszej ławce.

  6. Uczniowie z orzeczeniem o upośledzeniu w stopniu lekkim                                                                                                             Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim obowiązuje ta sama podstawa programowa, co uczniów z normą intelektualną. Realizuje on     ten sam program nauczania, tylko odpowiednio dostosowany do jego indywidualnych potrzeb. Wymagania edukacyjne dla ucznia z upośledzeniem    umysłowym w stopniu lekkim zawarte są w planie dydaktycznym dostosowanym do potrzeb edukacyjnych i możliwości psychofizycznych ucznia z  upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim. Ocena uwzględnia przede wszystkim wkład pracy ucznia i jego zaangażowanie, w drugiej kolejności  mierzy efekt końcowy. Formy sprawdzania wiedzy i umiejętności są dostosowane do możliwości psychofizycznych ucznia. Ze względu na specyfikę  pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo nauczyciel musi stosować na lekcjach zasady pedagogiki specjalnej:

• zasadę indywidualizacji czyli dostosowanie zadań do potrzeb, możliwości i tempa pracy ucznia,
• zasadę poglądowości tj. wszechstronne, polisensoryczne poznawanie otaczającej rzeczywistości,
• zasadę stopniowania trudności, dzięki której dziecko wzmacnia wiarę w swoje możliwości mobilizuje się do przezwyciężania niepowodzeń, osiąga sukces sprzyjający własnemu rozwojowi i doskonaleniu,
• zasadę systematyczności to znaczy pracy zgodnie z racjonalnym planem i systematyczne postępowanie zgodnie z nim, zasadę trwałości wiedzy czyli wielokrotnego powtarzania nabytej wiedzy i umiejętności,
• zasadę współpracy z rodziną , która powinna aktywnie uczestniczyć w procesie rewalidacji własnego dziecka. 

 Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• dostosowanie poziomu trudności zadań szkolnych i domowych do indywidualnych możliwości ucznia (dawać mniej zadań, o mniejszym stopniu trudności pamiętając, że obniżenie wymagań nie może zejść poniżej podstawy programowej),
• dzielenie materiału na mniejsze części, aby ułatwić ich zapamiętanie i odtworzenie,
• niewskazane jest nagłe wyrywanie do odpowiedzi bez uprzedzenia, szczególnie z odległych partii materiału,
• w miarę możliwości odrębne instruowanie ucznia,
• polecenia ustne i pisemne winny mieć prostą konstrukcję , należy upewniać się , czy zostały dobrze zrozumiane, w razie potrzeby dodatkowo wyjaśniać,
• utrwalać zdobyte wiadomości i umiejętności poprzez częste ich powtarzanie i przypominanie,
• wydłużyć czas wykonywanych zadań, ćwiczeń,
• podchodzenie do dziecka w trakcie samodzielnej pracy w razie potrzeby udzielenie pomocy i wyjaśnień, mobilizowanie do wysiłku i ukończenia zadania,
• dawać więcej czasu na odpowiedzi ustne i samodzielne prace pisemne, w czasie których należy podchodzić do ucznia, upewniać się , czy nie wymaga pomocy,
• pomagać podczas wypowiedzi ustnych w doborze słownictwa, naprowadzać poprzez pytania pomocnicze,
• nieustannie motywować ucznia do dalszych działań poprzez pochwały, zachęty, nagrody,
• stosować pozytywne wzmocnienia społeczne, chwalić nawet za drobne osiągnięcia, zauważać i doceniać wysiłek wkładany w wykonywanie zadań,
• tworzyć atmosferę życzliwości i bezpieczeństwa, dbać o prawidłowe relacje z rówieśnikami,
• stosuje się wymagania edukacyjne dla uczniów z upośledzeniem lekkim. 

  7. Uczniowie zdolni                                                                                                                                                                                      Praca z uczniem zdolnym na lekcjach języka polskiego realizowana jest głównie w formie pracy indywidualnej. Jest to optymalna forma      pozwalająca precyzyjnie dobrać treść i dostosować tempo uczenia się. Realizuje się je poprzez:

• krótkie, kilkuminutowe rozmowy nauczyciela z uczniem, zwykle komentujące w sposób rozszerzający bieżący materiał lub kończące się sformułowaniem problemu, a potem rozwiązaniem go,
• zadawanie dodatkowych pytań podczas prac klasowych i domowych,
• przygotowanie przez ucznia referatów po przeczytaniu odpowiedniej literatury,
• korygowanie błędów kolegów
• prowadzenie przez uczniów fragmentów lekcji (czasami przygotowanie całej lekcji),
• zachęcanie do czytania fachowych czasopism,
• zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich wypowiedzi,
• stworzenie uczniom najzdolniejszym okazji do swobodnego wyboru zadań trudniejszych, swobodnej decyzji w podejmowaniu dodatkowych zadań,
• organizowanie konkursów
• praca w grupach o podobnym poziomie uzdolnień, gdzie zadawane są zadania trudniejsze dla grup zdolniejszych,
• praca w grupach, w których uczniowie uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca może być formą konkursów.

  8. Uczniowie z problemami emocjonalnymi 

   Sposoby dostosowania wymagań edukacyjnych:

• pomoc w radzeniu sobie ze stresem;
• niestwarzanie atmosfery napięcia, zdenerwowania;
• umożliwienie zaliczania w późniejszym terminie;
• rozłożenie zaliczanego materiału na mniejsze partie.